آموزش فني و حرفه اي در كشور ايتاليا
ایتالیا در منتهی الیه جنوب اروپا قرار دارد این کشور که جزایر متعددی از هر سو آن محاط می کند، در نهایت به سواحل آفریقا محدود می شود،جغرافیای ایتالیا در ارتباط تنگاتنگی با حوزه های فرهنگی و نژادی جهان (از جمله نئو لاتین ها ،ژرمن ها و اسلاو بالکان)و به همین نسبت کشور های آفریقای شمالی و تمدن مسلمان عرب بوده است.به تدریج ایتالیا به آنسوی سواحل مدیترانه کشیده و به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد پس ایتالیا را می توان پل ارتباطی میان اروپا و آفریقا و آسیا دانست. ساختار پارلمانی این کشور شامل انتخابات سنا طبق نظام تعیین برنده بر مبنای بیشترین آرای اخذ شده برای اکثر کرسی ها و استفاده از نظام تعیین تعداد نمایندگان به نسبت جمعیت هر منطقه برای اقل کرسی هاست ،نظام مشابهی نیز برای نمایندگان مجلس وجود دارد . مجلس سنا 315 عضو دارد که به نمایندگی از طرف نواحی از سوی شهروندان 25 ساله به بالا انتخاب می شوند بعلاوه رییس جمهور پنج سناتور مادام العمر را نیز بر می گزینند. شمال ایتالیا با دسترسی آسانی که به سایر نقاط اروپا دارد مرکز اصلی صنعت این کشور محسوب می شود در مقابل جنوب کشور غالبا در زمینه کشاورزی و تولید محصولاتی نظیر انگور،چغندر قند ،گندم ،ذرت ،گوجه فرنگی و سویا فعالیت می کند. ایتالیا اکثرا دارای مزارعی کوچک است بهمین دلیل میانگین درآمد در جنوب ایتالیا نسبت به شمال در سطح پایین تری قرار دارد کشاورزی در شمال بصورت مکانیزه بوده و محصولات عمده ان شامل گندم ،ذرت ،برنج ،انگور ،میوه و علوفه برای تغذیه دام و صنایع لبنی است در حال حاضر مکانیزه کردن کشاورزی در جنوب ایتالیا مجدانه تشویق می شود . صنایع شمال کشور پیشرفته و شامل صنایع الکتریکی و الکترونیکی ،وسایل نقلیه از جمله دوچرخه سازی ،نساجی، پوشاک و کالا های چرمی ،سیمان ،شیشه ،چینی و سرامیک می باشد. شمال ایتالیا از لحاظ مالی و بانکداری منطقه مهمی محسوب می شود شهر میلان پایتخت تجاری ایتالیا است صنعت
توریسم و پول ناشی از درآمدی که ایتالیایی های شاغل در خارج، به کشور می فرستند منابع مهم درآمد ارز خارجی است. متاسفانه اقتصاد کشاورزی ایتالیا با رکود قابل ملاحظه ای مواجه شده است بالعکس در صنعت به رشد چشمگیری دست یافته است به نحوی که اکنون در رده پنجمین کشور بزرگ صنعتی جهان قرار دارد.رشد اقتصادی این کشور مدیون تولید محصولات در سطح صنایع کوچک ،متوسط و تولیدات خانگی است صنایع اصلی ابزار دقیق و ماشین آلات مربوط به این رشته ،وسایل نقلیه ،مواد شیمیایی ،محصولات الکتریکی ،مدو لباس را در بر می گیرد، ایتالیا روابط اقتصادی متقابلی با کشورهای آلمان ،فرانسه ،هلند و امریکا دارد. سيستم آموزش ايتاليا شامل 3 سال دوره پيش دبستاني و 2 سطح اموزشي شامل5 سال دوره ابتدايي، 3 سال دوره راهنمايي و در سطح دوم، 1- سيستم icie كه طول دوره 5 سال است و بعد از امتحان پايان دوره پنج ساله دانش آموز صلاحيت ورود به دانشگاه را دارد، 2- آموزش هاي فني و حرفه اي كه طول اين دوره 3 سال است و بعد از پايان اين دوره دانش آموز موفق به كسب گواهينامه مهارتي مي شود كه در سطح كشور ايتاليا و اروپا مورد تاييد است. افرادي كه گواهينامه مهارتي دارند صلاحيت ورود به بازار كار يا يكي از رشته هايي كه در نهايت منجر به اخذ مدرك ديپلم فني حرفه اي مي شود را دارند. داشتن اين ديپلم براي دوره آموزش هاي عالي فني يا دانشگاه ها [ با گذارندن چند پيش نياز ] ضروريست پس هر سطح روابط تنگاتنگي با يكديگر دارند. در آموزشهاي فني و حرفه اي دانش آموزاني كه مقطع راهنمايي آنها به پايان رسيده است و تمايلي به ادامه تحصيل در سيستم مدرسه را ندارند موفق به كسب گواهينامه مهارتي در مقطع آموزشهاي مقدماتي/ پايه حرفه اي خواهند شد كه اصطلاحاً به آن آموزش هاي سطح 1 مي گويند. آموزش هاي اين سطح شامل مهارت هاي حرفه اي خاص دانش تئوري و انواع كار عملي و تجربه كار عملي در موسسات مي باشد. دوره دبیرستان هشت شاخه متفاوت (هنر های زیبا ،کلاسیک ،اقتصاد،زبان،موسیقی،علوم،تکنولوژی،انسانی) به غیر از هنرستان که خود سیلابس های متفاوتی دارد را در بر می گیرد دوره آموزش هاي عالي فني و حرفه اي كه 12-6 ماه به طول مي انجامد اصطلاحاً سطح 2 آموزشي ناميده مي شود، دانش¬ و توان تئوري، فني يا تكنولوژي هاي نوين، مديريت كار علمي و تجربه كار عملي در موسسات از عناوین و سرفصل های این دوره است. شاخه ديگر آموزشهاي عالي فني و حرفه اي IFTS مي باشد در اين سطح تكنسين ارشد و متناسب با تقاضاي بازار كار دولتي/ خصوصي آموزش داده مي شود. شرايط ورود به اين دوره داشتن مدرك دیپلم حرفه ای مي باشد. دوره هاي كارآموزی جوانان سنين 15 سال يا بالاتر مي تواند بصورت دوره هاي كارآموزي و يا دوره هاي قراردادي آموزش/ كار كه اصطلاحاً به آن قرارداد تركيبي نيز مي گويند، جذب بازار كار شوند لازم به ذكر است كه موسسات در تمام بخش ها از هر دو نوع قرار داد استفاده مي نمايند. دوره هاي كارآموزي تجربيات آموزشي و شغلي بسيار زيادي را همراه دارد. موسسات آموزش هاي در حين كار را، با به كار گماردن كارآموز در كنار استادکار ماهر اجرا مي كند،یا یک مربی از طرف موسسه مسئول هماهنگی آموزشهای حین و خارج از خدمت خواهد بود از سوي ديگر فرد كارآموز بايد دوره ها آموزشي تکمیلی را كه كاملاً رايگان است به مدت حداقل 120 ساعت در يك سال را بگذارند.محتوای آموزشی این دوره های شامل مهارت های علمی ،عملی و فنی می باشد که بسته یه نوع شغل متفاوت است برخی از آموزشها بصورت آمادگی جهت احراز شغل است مثل صنعت ساختمان،صنایع سنگین ،خدمات،صنایع چرم،پارچه و صنعت توریسم .محتوای دوره های آموزشی تکمیلی کارآموزی منوط به نوع آموزش اجباری است که می تواند شامل مهارت های زبان ،ریاضی ،IT و...باشد محتواي اين دوره آموزشی شامل علوم و فنون مرتبط به مهارتهاي علمي و مرتبط به شغل ميباشد.قرار دادهای آموزشی کار از18ماه الی 4سال به طول می انجامد. سيستم كارآموزي كشور ايتاليا به 3 بخش تقسيم مي شود: 1) نوعي از كارآموزي كه ويژه جوانان 18-15 سال است كه در واقع هدف از كارآموزي ارتقاء توان علمي و عملي و ادامه تحصیل آنان است. 2) نوع ديگر آن تحت عنوان كارآموزي شغلي است كه ويژه سنين 29/18 سال است (كارآموزي جهت كار ) 3) كاراموزي جهت كسب ديپلم كه در نهايت منجر به مدرك دانشگاهي مي شود. حداكثر طول مدت كارآموزي تا 6 سال نيز افزايش يافته است. آموزش هاي مستمر: آموزش بزرگسالان به 2 بخش تقسيم مي شود: 1- آموزش مادام العمر كه براي آشنايي با مهارتهاي مقدماتي، عمومي و پيش از اشتغال ارايه مي شود. آموزشهاي مذكور در بخش رسمي به ويژه در مراكز ثابت منطقه اي جهت آموزش بزرگسالان تحت نظر وزارت آموزش و پرورش، دانشگاهها و تحقيقات انجام مي¬شود. 2) آموزشهاي مستمر فني و حرفه اي كه شامل كليه سيلابس هاي آموزشي مي شود، هدف از اين آموزشها آموزش كارگران بزرگسال و بازآموزي حرفه اي است. مكانيسم اجرايي آموزش هاي مستمر براي كارگران در موسسات دولتي یا خصوصی، مراكز آموزشي، مجامع صنعتي، حرفه اي و مهارتهايي نظير دانشگاهها و مراكز اشتغال می باشد در اینجا می توانیم به نقش فعال آموزشهای غیر رسمی کارگران و کارمندان در موسسات اشاره کنیم معمولا برنامه های اموزشی شامل حال کارگران ،موسسات و کار فرمایان سازمان های غیر انتفاعی و اقتصادی، مراکز اموزشی از جمله مربیان مراکز اشتغال و سرمایه گذاران می باشد.هر کارمند سالانه باید ساعاتی راجهت آموزش و ارتقا توان و مهارت های شغلی خود سپری نماید . وزارت کار که مجری آموزشهای مستمر است وظیفه سنجش اینگونه اموزشها را نیز بعهده دارد حتی در مورد اموزش افراد شاغل و بیکار نیز روند مذکور را پیاده می کند ،آموزشهای مستمر را موسسات اجرا نموده و هدف از اجرای ان نیز بهبود مهارت و دانش شغلی است که در مراحل تولید ،تکنولوژی و نوآوری الزامیست حمایت هایی که قانون از سیستم نامبرده بعمل می اورد موجب شده است که به ان بودجه ای تعلق گیرد حتی افراد متقاضی برای اموزش به شرکتها و آزمون در همان شرکت معرفی می شوند در راستای حمایت از این پدیده قانون یک گزینه کلیدی دیگر نیز اضافه نموده است :سرمایه گذاران داخلی و وزارت کار ایتالیا که بودجه های چند ناحیه ای را مدیریت می کنند بر پرداخت 0.30درصد سهم مشارکت کار فرما نظارت دارد در واقع بودجه ای که سرمایه موسسات و طرح های آموزشی منطقه ای و ناحیه ای است کار مقامات منطقه ای را در سیستم اموزشهای مستمر تکمیل می کند.موسسات بسیار کوچک(9-1)و موسسات کوچک(49-10)کارمند در گروه موسسات تولیدی ملی قرار داند اما سهم فعالیت آنان بدلیل فقدان ثبات اقتصادی در آموزش های مستمر نسبت به موسسات متوسط و بزرگ بسیار اندک است در نتیجه حمایت دولت برای ارتقا سرمایه گذاری در امر آموزش در قالب وزارت آموزش و پرورش و بودجه اروپا تامین می شود . آموزش معلمان ارسال آموزش هاي فني و حرفه اي مربيان در مراكز آموزشي دولتي و مجازو در موسسات خصوصي جهت آموزش مستمر كارگران فعاليت مي كنند. در برخي موارد در مراكز اشتغال نيز فعاليت دارند. شر ط استخدام مربيان رتبه دانشگاهي در رشته تحصيلي آنان بود (روش قديمي). اما تاكنون فارغ التحصيلان تربيت معلم نيز واجد شرايط مربيگري هستند (روش جديد) در حال حاضر آموزش مقدماتي مربيان بعهده مركز آموزشي معلمان است آموزش حين خدمت بعهده مدارس و دانشگاه ها مي باشد در اين نوع آموزش جديدترين روشها و بازآموزي، آموزش متدولوژي و مهارت در تكنولوژي هاي اطلاعات و ارتباطات ارايه مي شود،در طی چند سال اخیر با رشد آموزشهای از راه دور معلمان مواجه شده ایم که مدیریت ان بعهده وزارت کار است ارتقا آموزشی معلمان و مربیان در راستای توسعه و ارتقا مهارت های شغلی مربیان/ و کارگران در مراکز اموزشی می باشد در این روش بیشتر از کتاب های خود آموز ،کتابخانه های مجازی و تالار گفتگو استفاده می شود آموزش مربیان و معلمان موسسات: از آنجاییکه مربیان موسسات در قالب کارورزی فعالیت عمده ای دارند لذا تضمین کیفیت آموزش های در حین کار انان نقش کلیدی دارد در طی چند سال اخیر با رشد اموزش و اعطا گواهینامه های مهارتی در ایتالیا مواجه شده ایم در واقع دو فاکتور مذکور صلاحیت و تواناییهای فردی را ضمانت می کند .سازمان های دو جانبه ،کارفرمایان و اتاق بازرگانی و اتحادیه های صنفی بخشی از نیاز های مهارتی و حرفه ای را برای تثبیت توسعه شغلی بر عهده گرفته اند پس قادر به ارائه آموزش های متناسب با بازار کار نیز می باشند. با افزایش تنوع در ارائه آموزش سرمایه گذاران سیستم های آموزشی در عرضه طرحهای اموزشی متناسب با بازار کار نوآوریهایی انجام داده اند از جمله آموزش عالی فنی که سیستم هماهنگ و یکپارچه طراحی و روش هایCBT و انواع آموزش مدولار را در بر می گیرد .استاندارد های مهارتی بصورت بخشی از برنامه درسی تهیه و تدوین می شوند،استاندارد های این سطح که بر اساس تجارب کشور های اروپایی تهیه می گردد و قابل ارزشیابی و ارائه گواهی نیز می باشند مقامات منطقه ای آن را در چارچوب بودجه اروپا در برنامه 6-2000 استاندارد سازی دستاورد های اموزشی ،یکپارچه سازی سیستم ها و گواهینامه های مهارتی قرار داده اند. اعتبار بخشی به آموزش در ایتالیا مدارک و گواهینامه های رسمی از لحاظ قانونی و اجتماعی بسیار معتبراند جدیدترین سیستمی که دراعطای گواهینامه بین مقامات اموزش در سطح کشوری ،منطقه ای و ناحیه ای توافق شده است به شرح ذیل می باشد : • تاکید بر کسب مهارت • کسب حداقل استاندارد های مهارتی • ایجاد ابزاری مثل مدرک و روشهایی که تجارب کاری را معتبر می کند مشاوره: خدمات مشاوره در اکثر مناطقی که آموزش های حرفه ای را ارائه می دهند با هدف حمایت از روش های آموزشی انجام می شود نهادی که مسئولیت این کار را بعهده دارد وزارت آموزش و پرورش است این وزارتخانه خدمات مذکور را از سطح ابتدایی تا دانشگاه ارائه می دهد از سوی دیگر وزارت کار نیز موظف به ارائه خدمات مشاوره ای برای آموزشهای فنی و حرفه ای و جویندگان کار می باشد در این راستا مراکز خدمات اشتغال که یکی از سیاستهای اساسی وزارت کار می باشد، موظف به ساماندهی و ارائه خدمات مشاوره به جویندگان کار است این مراکز باید بعد از مصاحبه با فرد متقاضی اطلاعات ، راهنماییها و نظارت کامل نسبت به روند اشتغال وی داشته باشند لازم به ذکر است که خدمات مشاوره برای جوانان و بزرگسالان بیکار یا دارای شغل ارائه می شودو روند مشاوره به شرح ذیل می باشد: معلم در طول سال تحصیلی و در مدرسه با راهنماییهای خود اگاهی های لازم را به دانش اموز می دهد تا بهتر تصمیم بگیردو در نهایت او را در پایان دوران راهنمایی به مشاوره معرفی می کند خدمات مذکور معمولا از سوی خدمات تکمیلی حمایت می شود(مصاحبه های تشخیصی ،جلسات خاص اطلاع رسانی و توزیع مطالب خاص مشاوره) مراکز آموزشهای فنی و حرفه ای آگاهی لازم در مورد شغلی که فرد باید انتخاب کند ارائه می دهند، خدمات تکمیلی وزارت آموزش و پرورش و نقش عمده آن را در این بخش نباید از نضر دور داشت. علاوه بر خدماتی که بصورت خاص در این مراکز و توسط وزارتخانه های متبوع ارائه می شود ،نوع دیگری از خدمات بصورت دولتی و در سطح منطقه ای و ناحیه ای و حتی بخش خصوصی برای عموم جوانان ارائه می گردد. نهاد های اشتغال برای جوانان سنین 18-15سال خدمات خاص مشاوره ،خدمات آموزشی ،راهنمایی و نظارت لازم را انجام می دهد در مورد بزرگسالان راهنمایی بصورت محدود می باشد بویژه برای بزرگسالانی که بیکار هستند این افراد باید به مراکز هدایت شغلی که بصورت ناحیه ای اداره می شود مراجعه نمایند کلا ،مدارس نیاز به معلمانی دارد که در تمام امور توانمند باشند برخی دیگر از معلمان در زمینه فعالیتهایی خاص و پروژه ای دارای مسئولیتهایی محدود هستند این معلمان با همکاری کارشناسانی که خارج ازمدرسه به همکاری فراخوانده می شوند وظیفه مشاوره را بعهده دارند موارد آموزشی بلافاصله به دانشگاهها ارجاع می شوند. مشاوره در سیستم آموزش های فنی و حرفه ای معمولا بوسیله مربیان و معلمان این مراکز انجام می شود و مراکز خدمات اشتغال از مربیانی که در محل کار سابق خود تحت بازآموزی قرار گرفته اند بصورت قرار دادی در این کار استفاده می کنند. آموزش حرفه اي سياستي فعال در امر اشتغال آموزش هاي مادام العمر از جمله نيازهاي افراد جامعه محسوب مي شود. بعبارت ديگر اين آموزشها از جمله حقوق شهروندي و ضامن رشد تخصص و حرفه است، اين آموزشها در كشور ايتاليا به صورت قديمي در سيستم هاي متعددي از جمله سيستم¬هاي كار و آموزش وپرورش اجرا مي شود. لذا مسئوليت برنامه ريزي، مديريت و ارزيابي عملكردها مشتركاً و در سطوح مختلف استاني و منطقه اي انجام مي شود. در واقع روش آموزش تلفيقي از همكاري و ارتباط وزارت كار، وزارت آموزش و پرورش، دانشگاه ها ومراكز تحقيقاتي مراكز آموزشي، مدارس و انواع NGOها می باشد، از سوي ديگر براي اجرا كردن اين روش انجام اقداماتي نظير بهبود تغيير سيستم آموزش، بازار كار و سياستهاي فعال اشتغال و مطابق با نيازهاي نسل جوان، افزايش سطح مهارتي ضروريست. ايجاد تغيير و بهبود در سيستم آموزش بسیار حائز اهمیت است، ارايه آموزشهايي مطابق با نيازهاي قشر جوان، تقويت مهارت آنان، حمايت از دانش آموزان با تعريف روشهاي جديد آموزشي برای جلوگيري از افت تحصيلي با تلفيق سيستم هاي متعدد وايجاد ارتباط دو سويه ميان اين دو سيستمها ميسر و ممكن مي شود. نوآوري و تغيير در بازار كار را مي توان به دو دسته رشد اشتغال و مدرنيزه كردن بازار كار، توسعه گفتگوي اجتماعي دسته بندي كرد. البته لازم به ذكر است كه رشد اشتغال و مدرنيزه كردن بازار كار از طريق شناسايي و تاسیس مراكز اشتغال خصوصي/ دولتي، قراردادهاي آموزشي و تعريف روشني از اشتغال افراد ایجاد مي شود. يكي ديگر از اهداف ايجاد تغيير در بازار كار و سياست فعال اشتغال، كارت يا گواهينامه مهارتي شهروندان است. در واقع اقدامي است كه سبب مي شود جوانان با در دست داشتن كارت مذكور صلاحيت ورود به بازار كار را داشته باشند و از تبعيضات اجتماعي نيز جلوگيري شود. حدفاصل سال 2003-2002 نرخ ميزان افزايش دوره هاي كارآموزي به 4/7 درصد افزايش يافته است. اين دوره ها يكنوع وسيله ابزاري هستند كه تواناييهاي جوانان سنين كار را افزايش مي دهد. دوره هاي كارآموزي كه در نهايت منجر به اخذ مدرك عالي مي شود. سيستمي جديد در كشور ايتالياست . در اين سيستم رشته هاي درسي و سيلابس ها بر اساس نيازهاي دقيق بازار كار طراحي و تدوين مي شود.
مرضيه ادبي مهذب كارشناس پژوهش
www.irantvto.ir
