کشف سرقت علمی در یکی از نشریات داخلی

کشف سرقت علمی در یکی از نشریات داخلی

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC) از کشف یک تقلب علمی در یکی از نشریات علمی توسط یکی از دانشگاه‌های غیردولتی خبر داد.


به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری فارس، جعفر مهراد سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC) با اعلام این خبر، گفت: نظر به اینکه پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در تحلیل استنادی و اعتباربخشی فنی به نشریات علمی نقش مؤثری دارد، پیگیری فرآیند مطالعات و تطبیق ساختار مقالات، استناددهی، استناد پذیری و نیز توجه به شیوه نویسندگی از کارهای مهم و اساسی ISC است که براین اساس ISC به راحتی می‌تواند در شناخت نقاط ضعف و قوت نشریات در مقایسه با یکدیگر اطلاعات دست اولی را در اختیار کاربران قرار دهد.

وی افزود: علاوه بر این امروز به برکت انقلاب اسلامی و افزایش تعداد دانشگاه‌ها و به تبع آن رشد چشمگیر دانشجویان تحصیلات تکمیلی و جذب بی‌شمار اعضای هیئت علمی در دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی، جامعه علمی به مطالعه و پژوهش علاقمند است و در نتیجه متخصصان در رشته‌های موضوعی از آنچه که در نشر مقالات در مجلات معتبر علمی می‌گذرد به خوبی آگاه است و سو استفاده از نوشته‌های افراد و نادیده گرفتن حقوق نویسندگان و ناشران از چشم تیزبین صاحبان قلم به دور نمی‌ماند.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام خاطرنشان کرد: آنچه که اکنون مایلم درباره آن اطلاعاتی را ارائه دهم مقاله‌ای ا‌ست که در سال 2010 میلادی در نشریه Plant Science از انتشارات الزویر چاپ شده و متأسفانه این مقاله با همان ساختار و در قالب همان جملات و عبارات، از چکیده گرفته تا پایان مقاله عیناً در یک نشریه انگلیسی زبان داخلی مربوط به یکی از دانشگاه‌های غیردولتی کپی‌برداری شده و بدین ترتیب کلیت این اثر تنها با حذف نام نویسندگان اصلی و جایگزینی نام های جدید در مجله مورد اشاره به چاپ رسیده که کاری بسیار ناپسند است.

مهراد تصریح کرد: این‌گونه سرقت‌های فاحش متأسفانه در سال‌های اخیر در بسیاری از کشورها باب شده که تعداد آنها نیز قابل توجه است. نمونه دیگری از این سرقت ادبی پایان‌نامه وزیر دفاع سابق آلمان است که به استعفای وی منجر شد. وی بروز این‌گونه سرقت‌های ادبی را ناشی از بی‌توجهی به حقوق دیگران دانست که در این مورد چنان به صورت فاحش رخ داده است که لفظ بی‌اخلاقی برای توصیف آن بسیار کم‌بنیه است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اظهار داشت: در این مورد چندین نامه به ISC رسیده و پیگیری این موضوع به شدت دنبال می شود.

وی در ادامه گفت: در یکی از نامه‌های دریافتی، نویسنده نامه از برلین آلمان از افرادی که نام خود را به عنوان نویسنده در این مقاله درج کرده اند شدیداً اعتراض کرده و عنوان داشته است که "البته بی‌انصافی نیست که شما در تهیه مقاله زحمت کشیده‌اید، مثلاً آدرس را عوض کرده‌اید و یا بخش تشکر را حذف کرده‌اید... شما به مقدس‌ترین دستاورد بشر که علم و قلم است و خداوند نیز به آن سوگند می‌خورد دست درازی کرده‌اید. شما آبروی کشور را در حساس‌ترین مقطع تاریخی ما در جهان می‌برید و ..."

مهراد تأکید کرد: رعایت حقوق معنوی افراد، اصلی است که در تمام کشورهای پیشرفته پذیرفته شده و برای آن قوانین محکمی تدوین شده است و در جمهوری اسلامی ایران نیز گام‌هایی در این حوزه برداشته شده اما لازم است قوانین به صورتی تدوین و اجرا شود که حتی تصور سرقت ادبی به خاطر جرایم سنگینی که می‌تواند بر این مقوله حاکم باشد به ذهن افراد جاعل خطور نکند. واقعیت این است که سرقت از دیگران عملی است غیراخلاقی و دیر یا زود در گذر زمان مشخص می‌شود که اصل اندیشه متعلق به کیست.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام برای جلوگیری از سرقت ادبی، داوری علمی مقالات را توصیه کرد و گفت: داوری علمی دقیق مقالات باعث می‌شود که سردبیر از اعتبار و کیفیت اطلاعات علمی مطلع شود. امروزه جامعه علمی برای داوری علمی اهمیت ویژه‌ای قائل است.

مهراد در مورد سرقت ادبی اخیر گفت: به احتمال زیاد، سردبیری و هیئت تحریریه نشریه، اهمیت لازم را برای داوری آثار علمی قائل نشده و این مقاله از گذرگاه داوری عبور نکرده و در نتیجه اتفاقی که افتاده نامطلوب و متأسفانه فضای علمی را با این عمل غیراخلاقی آلوده کرده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: تبعات سرقت ادبی تنها معطوف به چاپ مقاله نمی‌شود. ارزش‌های اعتقادی، اخلاقی و علمی جامعه در این‌گونه موارد آسیب جدی می‌بیند. جاعل به غلط از جایگاه علمی برخوردار می‌شود و آنگاه به ناحق از اعتبار چاپ این‌گونه مقالات در محیط های آموزشی و پژوهشی سود می‌جوید و پایه‌های علمی لرزان خود را که شایستگی ارتقا ندارد با سرقت انتشارات اصیل سایر نویسندگان مستحکم می‌کند. مهم‌تر از همه با کشف این نوع رخدادها تا حدود زیادی اعتماد جامعه به مراکز آموزشی و پژوهشی سلب می شود.