ایران، رتبه دوم بروز بالای ضربه نخاعی در بین 28 کشور درحال توسعه

---

یافته‌های پژوهشگر ایرانی، حاکی از رتبه دوم ایران در بروز بالای ضربه نخاعی در بین 28 کشور در حال توسعه جهان است که شایع‌ترین علت آن تصادفات جاده‌یی است.

به گزارش پرتال دانشگاهی به نقل از:خبرنگار پژوهشی خبرگزاری دانشجویان ایران، آسیب‌های نخاعی به علل مختلفی رخ می‌دهند که از آن جمله تروما (تصادفات جاده‌یی، صدمات ورزشی، شغلی، خشونت و افتادن از ارتفاع)، بیماری‌های عروقی، تومورها (اولیه و متاستاتیک)، عفونت‌ها و نقایص تکاملی ستون فقرات است.

دکتر وفا رحیمی موقر، جراح مغز و اعصاب و همکارانش که در تحقیق خود یافته‌های 64 مقاله مربوط به 28 کشور در حال توسعه جهان طی سالهای 1989 تا 2012 را با هدف بررسی اپیدمیولوژی ضربه نخاع، متاآنالیز کرده‌اند، در گفت‌و‌گو با خبرنگار پژوهشی ایسنا، به زیرساختهای مورد استفاده در این تحقیق اشاره کرد و گفت: در این مطالعه که از نوع مروری سیستماتیک بوده است، کشورهای در حال توسعه بر اساس تعریف ارائه شده توسط صندوق بین‌المللی پول انتخاب شدند و جست‌وجوها نیز در سال 2012 در Medline و EMBASE انجام شده است. همچنین مقالات از طریق فهرست مرجع مقالات شناسایی شده، وب‌سایت‌ها، بعلاوه تماس مستقیم با 112 محقق به دست آمد.

وی اضافه کرد: از بین 112 محققی که با آنها درباره این مقالات ارتباط گرفتیم، 15 نفر برای تدوین کتاب «اپیدمیولوژی ضربه به نخاع» که در سال 2012 منتشر شده و به عنوان یکی از زیرساختهای تحقیق مورد استفاده قرار گرفت، همکاری کردند. تالیف این کتاب بین‌المللی با همکاری دکتر سید بهزاد جزایری و دکتر الکساندر واکارو انجام شد.

دکتر رحیمی موقر 28 کشور در حال توسعه مورد بررسی در این مطالعه را شامل بلغارستان، ایران، برزیل، چین، آفریقای جنوبی، روسیه، رومانی، گرین لند، تایلند، ترکیه، اردن، ویتنام، قطر، زیمباوه، جزایر فیجی، کویت، سیرالئون، افغانستان، بنگلادش، شیلی، هند، میانمار، نپال، نیجریه، پاکستان، گینه نو، لهستان و عربستان سعودی دانست و اضافه کرد که درباره سایر کشورهای در حال توسعه پژوهشی یافت نشد.

وی گفت: بر اساس یافته‌های به دست‌آمده در این تحقیق، میزان بروز صدمه نخاعی در کشورهای در حال توسعه، 25.5 در هر یک میلیون نفر در سال است که در این بین مردان با 82.8 درصد بیشترین آسیب‌دیدگان صدمات نخاعی را با میانگین سنی 32.4 سال تشکیل می‌دهند. به عبارتی در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، مردان چهار برابر زنان دچار ضربه نخاعی می‌شوند.

به گفته وی، اگرچه در کشورهای پیشرفته هم بروز ضربه نخاعی در مردان بیشتر است، اما اختلاف بروز آن با زنان خیلی کمتر از این مقدار است.

دکتر رحیمی موقر، علت بروز بیشتر ضربه نخاعی و همه انواع ضربه‌ها در مردان در تمام کشورها را انجام رفتارهای پرخطر بیشتر در جنس مردان ذکر کرد و افزود: در راس این رفتارهای پرخطر، به ترتیب رفتارهای پرخطر رانندگی، مشاغل پرخطر و نزاع است.

این محقق با بیان این که «تصادفات رانندگی» با 41.4 درصد و «سقوط از بلندی» با 34.9 درصد بیشترین علل ضربه نخاعی در کشورهای در حال توسعه را تشکیل می‌دهد، گفت: طبق یافته‌های به دست آمده، صدمه نخاع کامل با میزان 56.5 درصد در بین آسیب‌دیدگان،‌ شایع‌تر از آسیب ناکامل نخاع با 43 درصد در کشورهای درحال توسعه مورد مطالعه است.

دکتر رحیمی موقر با بیان این که در کشورهای توسعه یافته،‌ سقوط از بلندی عامل اول صدمه نخاعی است، علت این امر را موفقیت این کشورها در کاهش تصادفات جاده‌ای و در نتیجه کاهش صدمات نخاعی دانست و گفت: بر خلاف کشورهای در حال توسعه،‌ کشورهای توسعه یافته تا حدودی موفق به کاهش صدمات نخاعی در تصادفات جاده‌ای شده‌اند.

این استاد جراحی مغز و اعصاب ادامه داد: این درحالیست که در بعضی کشورهای توسعه نیافته مثل بنگلادش مشاغل مرتبط با قرارگیری افراد در بلندی و چیدن میوه از شاخه‌های درختان بلند و افتادن از آن شایع است.

وی همچنین به آمار دیگری در این زمینه اشاره کرد و گفت: در کشورهای توسعه‌یافته، صدمات نخاعی در تصادفات جاده‌یی عمدتا گردنی است که باعث فلجی چهار دست و پا شده ، اما در کشورهای در حال توسعه صدمات نخاعی عمدتا پشتی کمری است که منجر به فلج دو پای فرد آسیب‌دیده می‌شود. به عبارت دیگر، موارد پاراپلژی بیشتر از تتراپلژی در نمونه‌های مورد بررسی بوده است ؛ بطوریکه پاراپلژی 58.7 و تتراپلژی 40.6 درصد موارد را تشکیل داده‌اند.

وی در همین زمینه افزود: این درحالیست که آمار فوق در کشورهای پیشرفته بالعکس و علت آن مراقبت بهتر از بیماران با ضایعه نخاع گردنی در کشورهای پیشرفته است.

دکتر رحیمی موقر، مراقبت بهتر آسیب‌دیدگان نخاعی را شامل بی‌حرکتی بیمار مصدوم و عدم حرکت گردن، انتقال مصدوم توسط پرسنل خبره اورژانس به جای مردم عامی و وجود واحد مراقبت‌های ویژه بیماران ضربه نخاعی که 50درصد مرگ این بیماران را کاهش می‌دهد دانست و گفت: این درحالیست که در کشورهای در حال توسعه، امکانات رسیدگی کافی، بازتوانی مناسب، صندلی‌های چرخدار مخصوص بیماران فلج چهار اندام با کارآیی بالا و نیز سازگار کردن محل زندگی و کار این بیماران با شرایط فلج چهار اندام وجود ندارد.

استاد جراحی مغز و اعصاب ، با ابراز تاسف از این که در کشورهای در حال توسعه مصدومان به دلیل امدادرسانی غلط که طی آن اقدام به کشیدن فرد مجروح از خودرو آسیب‌دیده می‌شود، گفت: به همین دلیل، افراد با شکستگی مهره به ضایعات نخاعی دچار شده اما در کشورهای توسعه‌یافته فرد آسیب‌دیده با پیشرفته‌ترین ابزار امدادرسانی و توسط امدادرسانان آموزش دیده از محل حادثه جان به درمی‌برند و به بخش مراقبت های ویژه نخاعی بیمارستان منتقل می‌شوند و در نتیجه عمده افرادی که ضایعه نخاعی گردنی دیده‌اند زنده می‌مانند؛ ولی درصد قابل توجهی از بیماران ضایعه نخاعی ما در مراحل مختلف می‌میرند.

به گفته این محقق، این مساله اهمیت حیاتی نحوه امدادرسانی به آسیب‌دیدگان حوادث جاده‌یی را در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران نشان می‌دهد.

دکتر رحیمی موقر همچنین به نتایج تحقیقی که توسط وی و همکارانش دکتر سهیل سعادت، دکتر محمدرضا رسولی، خانم قهرمانی، دکتر محمدرضا زارعی، دکتر سارا گنجی و دکتر الکساندر واکارو در شهر تهران به منظور بررسی اپیدمیولوژی صدمه نخاعی بر روی 100سرخوشه 25 تایی شامل 2500 خانوار یعنی شامل 10 هزار نفر در مجموع انجام شده است، اشاره کرد و به ایسنا گفت: بر اساس یافته‌های این تحقیق، میزان شیوع ضربه نخاعی در تهران، 4.4 در 10 هزار نفر است.

وی همچنین به مقایسه آمار ایران و سایر کشورهای در حال توسعه در زمینه میزان صدمات نخاعی اشاره کرد و با اعلام این که ایران در مرگ و میر ناشی از تصادفات‌ جاده‌یی جهان، جزء چهار کشور اول است، به ایسنا گفت: در بین کشورهای در حال توسعه، میزان بروز سالانه ضربه نخاعی 25 در یک میلیون نفر است اما بر اساس مطالعه منتشر شده من و همکارانم در شهر تهران، این رقم در مردان 98 در یک میلیون نفر بوده و در زنان به 47 در یک میلیون نفر می‌رسد.

دکتر رحیمی موقر تاکید کرد: هنوز مطالعات زیادی درباره بروز ضربه نخاعی در کشورهای در حال توسعه باید انجام شود که ترجیحا مطالعات آینده‌نگر باشند.

به گفته این محقق، مطالعات مزبور باید شامل علل ضربه، ضایعه کامل و ناکامل، فلج دو یا چهار اندام باشد.

دکتر رحیمی موقر تاکید کرد که از طریق درک درستی از شیوع صدمه نخاع در کشورهای در حال توسعه، استراتژی های پیشگیرانه مناسب

و تخصیص منابع ، احتمال کاهش بروز و بهبود مراقبت از این صدمات فراهم می‌شود.

وی این طرح تحقیقاتی را با همکاری دکتر محمد کاظم سیاح، دکتر حسام اکبری، دکتر رضا خرمی روز، دکتر محمدرضا رسولی، دکتر مازیار مرادی لاکه، دکتر فرهاد شکرانه و دکتر الکساندر واکارو به انجام رسانده که از این طرح پژوهشی،‌ یک مقاله تحت عنوان بررسی مرور سیستماتیک اپیدمیولوژی ضربه نخاعی در کشورهای در حال توسعه در مجله علمی نورواپیدمیولوژی در سال 2013 منتشر شده است.

دکتر رحیمی موقر دارای 131 مقاله در مجلات علمی پژوهشی خارجی و شش مقاله در مجلات علمی پژوهشی داخلی در 8 سال اخیر است.