پذیرش دانشجو دکتری با توجه به ظرفیت سازی و ظرفیت سنجی

---

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر با تاکید بر لزوم اتخاذ ساز و کار صحیح و واقع‌بینانه در ظرفیت سنجی و ظرفیت‌سازی در جذب دانشجوی دکتری، به افزایش وزن ارزیابی دانشگاه‌ها به 70 درصد در گزیش دانشجوی دکتری اشاره و اظهار کرد: این 70 درصد باید به صورت ضابطه‌مند و تعریف شده باشد و لزوما قابلیت کمی‌سازی را نیز داشته باشد. همچنین نباید تمامی این 70 درصدی که به دانشگاه‌ها واگذار شده است، در قالب یک مصاحبه دیده شود زیرا یک دانشجوی دکتری باید در تمامی ابعاد و به ویژه سوابق علمی و پژوهشی وی ارزیابی شود.


به گزارش پرتال دانشگاهی به نقل از : سرویس "دانشگاهی" خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، دکتر محمدمهدی سالاری‌راد عضو هیات علمی دانشکده مهندسی معدن و متالورژی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در میزگرد نقد و بررسی سیستم پذیرش دانشجوی دکتری" که با حضور دکتر مهدی احسان و دکتر سید محمد شهرتاش از اساتید دانشگاه‌های صنعتی شریف و علم و صنعت ایران در ایسنا برگزار شد، گفت: متاسفانه بدعت‌گذاری و رویکردهای بنیان‌سوز معطوف به دانش و دانشگاه‌ها در هشت سال گذشته به نحوی پذیرش دانشجوی دکتری را تحت تاثیر قرار داده است که اصلاح و جبران خسارات آنها نیازمند زمان است و البته در برخی موارد حتی غیر قابل جبران.

وی با اشاره به ظرفیت پذیرش دانشجوی دکتری، اظهار کرد: ظرفیت پذیرش دانشجو دکتری و سنجش دانشجو دو موضوعی است که تاثیر زیادی بر یکدیگر دارند، به همین دلیل باید توجه ویژه‌ای به ظرفیت سنجی و ظرفیت سازی قبل از پذیرش دانشجو دکتری شود.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر تصریح کرد: قبل از اینکه بخواهیم مساله پذیرش دانشجوی دکتری را مورد انتقاد قرار دهیم، باید به روش نامناسب فعلی و فقدان مکانیزم صحیح ظرفیت سنجی و عدم ظرفیت سازی مکفی در این دوره توجه کنیم.

برای پذیرش هر دانشجو باید سرانه در نظر گرفته شود

وی با اشاره به ماده 20 قانون برنامه پنجم گفت: برای پذیرش هر دانشجو باید سرانه در نظر گرفته شود و اگر سرانه‌ای در نظر گرفته نشود مقدمه کار نیز انجام نشده است ولی مؤخره آن یعنی پذیرش دانشجوی دکتری با شتاب‌زدگی و شاید انگیزه‌ها و اهداف غیردانشگاهی انجام می‌شود که این موضوع سبب ایجاد چالش‌های جدی در این امر شده است.

دکتر سالاری‌راد با بیان اینکه طی هشت سال اخیر نه تنها ظرفیت‌سازی مطلوبی در دانشگاه‌ها انجام نشده است، ادامه داد: دانشگاه‌ها همانطور که در این سال‌ها بخشی از سرمایه‌های معنوی خود را از دست داده‌اند سرمایه‌های مادی خود ازجمله سرمایه‌های آزمایشگاهی و تجهیزاتی آن‌ها نیز بدون جایگزینی و مزید بر مشکلات تحریم مصرف شده است. لذا ظرفیت واقعی پذیرش در صورت عدم تامین منابع ارزی لازم شدیدا روند کاهشی دارد.

وی با اشاره به افزایش وزن ارزیابی دانشگاه‌ها به 70 درصد در گزیش دانشجوی دکتری، اظهار کرد: این 70 درصد باید به صورت ضابطه‌مند و تعریف شده باشد و لزوما قابلیت کمی‌سازی را نیز داشته باشد. همچنین نباید تمامی این 70 درصدی که به دانشگاه‌ها واگذار شده است، در قالب یک مصاحبه دیده شود زیرا یک دانشجوی دکتری باید در تمامی ابعاد و به ویژه سوابق علمی و پژوهشی وی ارزیابی شود.

وی با بیان اینکه متاسفانه در دانشگاه‌های کشور مکانیزم "ظرفیت سنجی" صحیحی وجود ندارد، گفت: بسیاری از اساتید به روش و ظرفیت پذیرش فعلی دانشجوی دکتری نقد جدی دارند و ظرفیت و امکانات دانشگاهی را ناکافی می‌دانند، ولی متاسفانه مراجع تصمیم‌گیری به این نظرات آنچنان که باید وقعی نمی‌گذارند و از مجاری مختلف و به دفعات متعدد در خلال سال تحصیلی عده‌ای را به عنوان دانشجوی دکتری روزانه، شبانه، بورسیه، انتقال از خارج به داخل و قس علیهذا به دانشگاه‌ها گسیل می‌دارند.

برخی از دانشگاه‌ها قابلیت پذیرش دانشجوی دکتری را ندارند

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر با بیان اینکه برخی از دانشگاه‌ها قابلیت پذیرش دانشجوی دکتری را ندارند ، ادامه داد: در حال حاضر اکثر امور دانشگاه‌ها به وزارت علوم منتقل شده است و بسیاری از وظایف وزارت علوم نیز به شورای عالی انقلاب فرهنگی واگذار گردیده که این مساله موجب بروز چالش‌های فراوانی در دانشگاه‌ها شده است.

شان شورای انقلاب فرهنگی اعلام افزایش یا کاهش پذیرش دانشجویان دکتری نیست

وی با اشاره به افزایش بیش از 3600 نفر به ظرفیت پذیرش دانشجویان دکتری در تیر ماه سال گذشته، تصریح کرد: این ظرفیتی است که دبیر شورای انقلاب فرهنگی اعلام کرده است. اما باید دانست که شان شورای انقلاب فرهنگی اعلام افزایش یا کاهش پذیرش دانشجویان دکتری نیست، شورای عالی انقلاب فرهنگی در جایگاه سیاستگذاری است، شان این شورا سیاستگذاری و برنامه‌ریزی کلان برای دانشگاه‌هاست نه تعیین ظرفیت دکتری. این مسئله نه تنها موجب حذف اختیارات دانشگاه‌ها می‌شود بلکه اختیارات وزارت علوم را نیز محدود می‌کند.

نشست نقد و دکتری پذیرش دانشجوی دکتری

دکتر سالاری با بیان اینکه نمی‌توان به یکباره مانند سال 91 پذیرش دانشجوی دکتری را دو برابر کرد، گفت: متاسفانه دانشگاه‌ها در دوران غلبه کمیت بر کیفیت به سر می‌برند و مدیریت فعلی آموزش عالی کشور و دانشگاه‌ها وظیفه سنگینی را در سال‌های آینده برای ایجاد توازن در کمیت و کیفیت بر عهده دارند.

وی با اشاره به افزایش وزن ارزیابی دانشگاه‌ها به 70 درصد در گزیش دانشجوی دکتری، اظهار کرد: این 70 درصد باید به صورت ضابطه‌مند و تعریف شده باشد و لزوما قابلیت کمی‌سازی را نیز داشته باشد. همچنین نباید تمامی این 70 درصدی که به دانشگاه‌ها واگذار شده است، در قالب یک مصاحبه دیده شود زیرا یک دانشجوی دکتری باید در تمامی ابعاد و به ویژه سوابق علمی و پژوهشی وی ارزیابی شود.

برگزاری یک آزمون تستی نمی‌تواند معیار مناسبی برای شناسایی دانشجو باشد

این عضو هیات علمی دانشگاه امیرکبیر با اشاره به اهمیت توجه دانشگاه‌ها به رزومه علمی داوطلبان ورود به دوره دکتری، تصریح کرد: سابقه علمی دانشجو می‌تواند ملاک مناسبی برای پذیرش وی در دانشگاه باشد و اگر رزومه و سابقه علمی دانشجو نتواند وی را به دانشگاه بشناساند قطعا برگزاری یک آزمون تستی نمی‌تواند معیار مناسبی برای شناسایی دانشجو باشد کما اینکه یک مصاحبه 10 تا 15 دقیقه‌ای نیز قادر به چنین کاری نیست.

وی با بیان اینکه اختیاری که به دانشگاه برای پذیرش دانشجوی دکترا واگذار شده باید در یک قالب قابل دفاع و منطقی طراحی شود، گفت: نه تنها سوابق علمی داوطلبین برای ورود به مقطع دکتری برای دانشگاه مهم است بلکه نظر استاد راهنما نیز با اهمیت است و باید با وزنی متناسب و متوازن به عنوان بخشی از 70 درصد در ارزیابی داوطلبین لحاظ شود.

دکتر سالاری با بیان اینکه گزینش نهایی نمی‌تواند خارج از ارزیابی دانشگاه‌ها باشد، گفت: شفافیت در گزیش مهمترین بخش است چه در آن 70 درصد در اختیار دانشگاه و چه در 30 درصد مربوطه به آزمون. اما متاسفانه این مسئله‌ای است که تا کنون به آن توجهی نشده است.

عضو هیات علمی دانشگاه امیرکبیر در خاتمه با اشاره به رویه معرفی دانشجوی دکتری از طریق تبدیل بورس خارج به داخل در سال‌های گذشته، گفت: باید اعزام دانشجو به خارج از کشور طبق شرایطی معین و شفاف و به صورت هدفمند و با اعلام عمومی از طریق آزمون و مکانیزم‌های ارزیابی صحیح و جامع صورت بگیرد. همچنین قویا توصیه می‌شود که بخش غالب منابع مالی اعزام دانشجویان بورسیه به خارج به اعزام‌های کوتاه مدت 6 تا 9 ماهه دانشجویان دکتری داخل تعلق گیرد، چرا که با هزینه اعزام یک دانشجوی بورسیه به خارج می‌توان 7 تا 10 دانشجوی دکتری داخل را برای فرصت تحقیقاتی و انجام بخشی از تحقیقات مربوط به پایان‌نامه‌هایشان به دانشگاه‌های معتبر اعزام نمود تا علاوه بر غنا بخشیدن و تعمیق علمی آنها موجبات بسط همکاری‌های بین‌المللی و دیپلماسی علمی مورد نظر رئیس جمهور را فراهم سازند.