رسانه هاي همگاني

رسانه‌هاي همگاني Mass Media «رسانه‌هاي همگاني عبارتند از تمام ابزارهاي غير شخصي ارتباط كه بدان وسيله پيام‌هاي بصري و يا سمعي مستقيماً به مخاطبان انتقال مي‌يابند. تلوزيون، راديو، سينما، روزنامه‌ها، مجلات، كتابها و تابلوهاي آگهي همه در زمره رسانه‌هاي همگاني هستند»[1]. روزنامه‌ها، نشريات ادواري و مجلات از پايان قرن هجدهم به بعد در غرب رواج يافتند. گسترش رسانه‌هاي همگاني متكي بر اسناد چاپي، به زودي با ارتباطات الكترونيكي همراه گرديد. با پيدايي راديو و تلوزيون امروزه جوامعي كه از تأثير رسانه‌هاي همگاني بر كنار مانده باشند، حتي در ميان فرهنگهاي سنتي‌تر، بسيار معدودند. همچنين ارتباطات الكترونيكي نظير دسترسي به اينترنت از طريق كامپيوتر نيز حتي در دور افتاده‌ترين نواحي كشورهاي جهان سوم امري عادي است. اصطلاح رسانه‌هاي همگاني مختصر شده كلمه رسانه‌هاي ارتباط همگاني است كه به دليل دو ويژگي عمده يعني وسايل فني ارسال پيام و ديگري مخاطب داشتن، اين نام را به خود گرفته است. ج .د . ويب دو خصوصيت و مشخصه اساسي براي رسانه‌هاي همگاني را يكي هزينه پائين آنها مي‌داند بطوري كه براي اكثر افراد از لحاظ مادي قابل دسترس است و ديگر آنكه از آنجايي كه تعداد زيادي از مردم و يا اكثريت آنها را دربرمي‌گيرد، همگاني تلقي مي‌شود. لوئيس ورث نيز معتقد است رسالت رسانه‌هاي ارتباط همگاني از حد علايق گروههاي خاص فراتر رفته و توجهشان به سوي جذب توده‌ها معطوف است. کارکردهای رسانه‌هاي همگاني وسايل ارتباط جمعي يا رسانه‌هاي همگاني در زمينه‌هاي متعددي همچون علوم اطلاع‌رساني و خبررساني، گذراندن اوقات فراغت، تبليغات تجاري و سياسي و... مورد استفاده قرار مي‌گيرند اما سه وظيفه عمده آن كه مورد بررسي انديشمندان علوم ارتباطات قرار مي‌گيرند عبارتند از: 1- وظائف خبري و آموزشي: جامعه شناسان معتقدند كه وسائل ارتباط جمعي با پخش اطلاعات و معلومات جديد به موازات كوشش معلمان و استادان، وظيفه آموزشي انجام مي‌دهند و دانستني‌هاي علمي، فرهنگي و اجتماعي مردم را تأمين مي‌كنند. 2- وظائف راهنمايي و رهبري: رسانه‌هاي گروهي با گسترش انديشه‌هاي نو، وجدان اجتماعي افراد را بيدار مي‌سازند و به اين طريق مبارزه با بيسوادي، گسترش رفاه اجتماعي از طريق آگاهي دادن و آماده سازي افراد براي دفاع از حقوق فردي و اجتماعي‌شان، تأثير بسزايي در توسعه جوامع دارند. 3- وظايف تفريحي و تبليغي: جامعه‌شناسان معتقدند در دنياي كنوني و معاصر به دليل فشار كار روزانه و زندگي ماشيني انسانها بيش از پيش نياز به استراحت دارند از اين رو يكي از رسالتهاي عمده تلوزيون و سينما و راديو پخش برنامه‌هاي شاد و متنوع و...است. روزنامه‌ها و مجلات نيز بخشي از مطالب خود را به صورت داستان، سرگرمي، جداول، حوادث و...براي سرگرم كردن افراد اختصاص مي‌دهند. از طرف ديگر وسائل ارتباط جمعي به منافع صاحبان سرمايه نيز كمك مي‌كنند و اين امر گاه به ميزان افراطي جلوه‌گر مي‌شود بطوري كه وسائل ارتباط جمعي به وسائل تبليغاتي بدل مي‌گردند. زيرا دائماً مردم را به خريد و مصرف هر چه بيشتر كالاهاي غير ضروري ترغيب مي‌نمايند. انديشمندان علوم ارتباطات معتقدند كه چون در برخي كشورها وسايل ارتباط جمعي بصورت ابزاري با تأثير بسيار در دست قدرتهاي صنعتي صاحبان سرمايه و گروههاي سياسي قرار مي‌گيرد، لزوماً كنترل آن در جهت تأمين منافع عمومي و مطلوب جامعه بايد مطمح نظر قرار گيرد. اندازه تأثیر در رابطه با اندازه تأثیر رسانه‌های همگانی بر روی مخاطبین نظرات افراطی و تفریطی زیادی مطرح شده است. عده‌ای همچون مک‌لوهان تأثیر را ذاتی تکنولوژی بکار رفته در رسانه می‌دانند. عده دیگری نیز قائل به هیچگونه تأثیر از خود رسانه نبوده و فقط محتوا را دخیل در تأثیر یا عدم تأثیر بر مخاطب عنوان می‌کنند. دنیس مک کوایل در رابطه با اینکه تأثیر رسانه‌ها علی و صد در صدی نیست می‌گوید: « ما نيازمند تركيبي از تحليل محتواي برنامه‌هاي حزبي، شواهد مربوط به تغيير عقيده در طول زمان در ميان گروه خاصي از مخاطبين، تحليل محتواي نشان‌گر توجه رسانه به موضوع‌هاي مختلف در دوره‌هاي مرتبط و نشانه‌هايي از استفاده مناسب مخاطبان مورد نظر رسانه‌هاست.»[2] منابع 1. اسدي، علي؛ مقدمه‌اي بر جامعه شناسي رسانه‌هاي همگاني، تهران، پژوهشكده علوم ارتباطي و توسعه ايران، چاپ اول 1358، ص 21 و 22. 2. اينككس، فرد؛ نظريه رسانه‌ها، ترجمه محمود حقيقت كاشاني، تهران، مركز تحقيقات و مطالعات و سنجش برنامه‌اي صدا و سيما، چاپ اول 1377. 3. بيرو، آلن؛ فرهنگ علوم اجتماعي، ترجمه باقر ساروخاني، تهران، كيهان، چاپ چهارم 1380، ص 219. 4. گولد، جوليوس و كولب، ويليام ل؛ فرهنگ علوم اجتماعي، ترجمه از كيا و ديگران، تهران، مازيار، چاپ اول 1376، ص436 و ص 437. 5. گيدتر، آنتوني؛ جامعه شناسي، ترجمه منوچهر صبوري، تهران، ني، چاپ پنجم 1378، ص 472 تا 478. 6. مك كوايل، دنيس؛ وسايل ارتباط جمعي، پرويز اجلالي، تهران، دفتر مطالعه و توسعه رسانه‌ها، 1385، 388. 7. معتمد نژاد، كاظم؛ وسائل ارتباط جمعي، تهران، دانشكده علوم ارتباطات اجتماعي، چاپ اول، بي تا، ص 11 تا 19. [1].گولد، جوليوس و كولب، ويليام ل؛ فرهنگ علوم اجتماعي، ترجمه از كيا و ديگران، تهران، مازيار، چاپ اول 1376، ص436 و ص 437. [2]. مك كوايل، دنيس؛ وسايل ارتباط جمعي، پرويز اجلالي، تهران، دفتر مطالعه و توسعه رسانه‌ها، 1385، 388. منبع : پژوهه