باید و نباید های پزشکی و درمانی
تله مديسين عبارت است از انجام خدمات درماني و پزشكي از راه دور. از مهمترين اين خدمات ميتوان به خدمات مشاورهاي اشاره كرد.
ارائه خدمات مشاورهاي از راه دور در بسياري از كشورها شروع شده و پيشرفت خوبي داشته است. مشاوره از راه دور قدمتي طولاني دارد و در حقيقت نخستينبار به صورت مشاوره تلفني مطرح شد.
با ورود فناوري IT يا فناوري اطلاعات به حوزه درمان، ارائه خدمات مشاورهاي متحول شد و آنچه امروزه با اين عنوان از آن نام برده ميشود همان خدمات مشاورهاي از راه دور است كه به عنوان زيرمجموعهاي از تله مديسين شناخته ميشود.
در بحث تشخيص از راه دور كه طيف وسيعي از خدمات تشخيصي از تفسير تصاوير راديوگرافي، سيتي اسكن، ام.آر.آي، سونوگرافي و همچنين نتايج آزمايشات تشخيصي را شامل ميشود، از نظر مكاني هيچ محدوديتي براي پزشك وجود ندارد.
براساس اين روش، پزشك و راديولوژيست از طريق يك سامانه باهم در ارتباط هستند. تصاوير و آزمايشات در اين سامانه ذخيره شده و پزشك پس از مشاهده تصاوير و نتايج آزمايشات تشخيص نهايي را اعلام ميكند.
در سطوح درماني بسيار پيشرفتهتر كه در كشور ما كمتر اتفاق ميافتد، بحث درمان از راه دور يا جراحي رباتيك مطرح است.
در اين روش پزشك از طريق امكانات ارتباطي پيشرفته از راه دور انجام عمل جراحي روي فرد بيمار را تحت كنترل قرار ميدهد.
در روشهاي جراحي رباتيك ، ربات كار جراحي را انجام ميدهد و پزشك در تمامي مراحل بر انجام عمل جراحي نظارت دارد.
اين ربات از طريق فناوري IT به اينترنت متصل است و پزشكي كه ميتواند حتي در كشوري ديگر سكونت داشته باشد درست مانند زماني كه بالاي سر بيمار است كنترل عمل جراحي را در دست ميگيرد. البته هنوز جراحي رباتيك در كشور ما جايي براي صحبت ندارد.
در صورت تحقق اهداف تله مديسين در تشخيص و درمان بيماريها، اگر روزي به روستاي دور افتادهاي سفر كرده باشيم و ناگهان با مشكلي مواجه شويم و بنا به ضرورت به يك مركز درماني در همان روستا مراجعه كنيم، ميتوانيم از برخورداري از خدمات درماني از راه دور اطمينان داشته باشيم. در حقيقت موضوع تله مديسين با اين هدف مطرح شده است.
ما در كشوري پهناور زندگي ميكنيم. با توسعه خدمات تله مديسين فردي كه به روستايي دورافتاده سفر كرده است، تا زماني كه آنجا اقامت دارد با هيچ مشكلي در فرآيند درمان مواجه نميشود.
حداقل امكاناتي كه در اختيار اين فرد قرار ميگيرد اين است كه ميتواند به يك مركز درماني مراجعه كرده و از خدمات مشاوره از راه دور استفاده كند. در اين صورت اگر لازم باشد بنا به تشخيص پزشك، فرد بيمار به نزديكترين مركز درماني كه مجهزتر است، انتقال داده ميشود.
يكي از ديگر موضوعات مطرح شده در حوزه بهداشت و درمان، راهاندازي بيمارستانهاي الكترونيكي است كه مقدمهاي براي ورود IT به فرآيندهاي بيمارستاني است.
فرآيندهاي بيمارستاني به دو بخش فرآيندهاي مالي و اداري و فرآيندهاي تشخيصي و درماني تقسيم ميشود. به دليل اينكه امروزه كنترل فرآيندهاي مالي و اداري در اغلب بيمارستانها مورد توجه قرار گرفته است، بالغ بر 98 تا 99 درصد بيمارستانها در فرآيندهاي اداري و مالي از زير ساختهاي فناوري اطلاعات استفاده ميكنند.
در بخش تشخيص و درمان از سيستمهاي اطلاعات بيمارستاني استفاده ميشود كه فرآيندهاي مختلفي از تشكيل پرونده الكترونيك سلامت، سابقه ابتلا به بيماريهاي مختلف، سوابق درماني و مراجعات قبلي به مراكز درماني را در برميگيرد.
بهطور كلي هدف از تشكيل پرونده الكترونيك سلامت اين است كه براي هر فرد يك پرونده الكترونيك سلامت در سطح كلان ايجاد شود كه از طريق سيستمهاي مبتني بر فناوري اطلاعات قابل دسترسي باشد.
يعني پس از مراجعه بيماران به بيمارستانها و مراكز درماني، سيستم داخلي بيمارستان به سايت مركزي متصل شده و از طريق اسم ورود و رمز كاربري كه بيمار دراختيار بيمارستان قرار ميدهد آن مركز درماني بتواند به اطلاعات ثبت شده در پرونده الكترونيكي بيمار دسترسي داشته باشد. قاعدتا اختصاص اسم ورود و رمز كاربري به هر بيمار بايد زير نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي انجام شود.
براي تبديل بيمارستانهاي سنتي به بيمارستانهاي الكترونيكي هفت زيرساخت لازم است كه زيرساختهاي فني و سختافزاري، ارتباطي و نرمافزاري مهمترين آنهاست.
در زمينه زيرساختهاي سختافزاري در بيمارستانها هيچ محدوديتي وجود ندارد و هر بيمارستان ميتواند براي خودش يك سرور مركزي ايجاد كند.
با راهاندازي اينترنت داخلي اين اطلاعات روي سرور مركزي قرار ميگيرد كه از طريق اينترنت هم ميتوان به اينترانت يا اينترنت داخلي بيمارستان دسترسي داشت.