پرتال دانشگاهی کشور پرتال دانشگاهی کشور
University Portal of Iran




کلمات مرتبط

    نتایج کارشناسی ارشد 1402 نتایج ارشد 1402 دفترچه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد امریه سربازی استخدام تامین اجتماعی استخدام شرکت نفت استخدام آموزش و پرورش استخدام بانک پذیرش بدون کنکور منابع کارشناسی ارشد منابع دکتری استخدام شهرداری آگهی استخدام پليس استخدام نیروی انتظامی لیست همایش های بین المللی لیست سمینار لیست کنفرانس سالن همایش مقاله ISI دانشگاه پيام نور استخدام بانک پاسارگاد سازمان سما استخدام بانک شهر استخدام بانک گردشگری آگهی استخدام بانک صادرات استخدام بانک پارسیان پودمانی علمی کاربردی 1402 استخدام دولتی استخدام استانداری استخدام آتش نشانی استخدام وزارت نيرو استخدام ديپلم استخدام برنامه نویس استخدام حسابدار نمونه سئوالات کارشناسی ارشد نمونه سئوالات دکتری ارزشیابی مدرک دانشگاه پیام نور فراگير دانشپذير مدرک دیپلم مدرک کارشناسی انتخاب رشته کنکور سراسری 1402 عدح.هق daneshgah پردیس دانشگاهی شهریه دانشگاهها آگهی استخدام تهران azad karshenasi arshad kardani peyvasteh azmoon konkoor mba مجازی mba یکساله مدرک mba
 اخبار دانشگاهی کشور / آموزش های عمومی          22 اسفند 1389 - 13 March 2011







دیده بانی، بیشتر برای شرایط جنگی بین دو گروه متخاصم به کار می رود تا طرفین به کمک آن، مغلوب غافلگیری ناشی از تغییرات سریع در آرایش نظامی طرح مقابل نشوند. بدیهی است که در جنگ های فرسایشی که در آنها تغییرات دشمن اندک است، دیده بانی کارایی خود را دارد ولی آنچه که این کار را پراهمیت می کند، تاثیر آن در جنگ های سریع است که در آنها هرگونه تحول ناگهانی طرف مقابل می تواند نتیجه جنگ را تغییر دهد.

در فضار ابر رقابتی حال حاضر که تغییرات سریع تکنولوژیکی یکی از ویژگی های اصلی آن است، یکی از نگرانی های مهم بنگاه ها این است که در هر لحظه از طرف رقبای خود غافلگیر شوند. یعنی رقبا، تکنولوژی جدیدی وارد بازار کنند که باعث کاهش سهم بازار آنها شده و یا حتی پارادایم های حاکم بر حوزه فعالیت را تغییر دهد. گاهی نه تنها یک شرکت بلکه یک صنعت و حتی یک کشور در عرصه رقابت تکنولوژیک دچار غفلت می شوند زیرا به دلیل ارتباطات سازمانی محدود یا فضای ملی مشترک، از تعدادی از تکنولوژی های کلیدی در حال ظهور، بی اطلاع بوده اند.

بنگاه ها برای مواجهه مناسب با این چالش بزرگ، سعی می کنند علاوه بر مدیریت صحیح بر تکنولوژی های خود، با ایجاد فرایند جمع آوری اطلاعات از آخرین پیشرفت های تکنولوژی در حوزه کسب و کار خود مطلع شوند. در این مقاله سعی شده است تا با مروری بر ادبیات این موضوع که دیده بانی تکنولوژی نامیده می شود، فرایندی برای انجام آن در شرکت ساپکو پیشنهاد شود.

● تعریف دیده بانی تکنولوژی

با توجه به اینکه دیده بانی تکنولوژی یکی از فرایندهای مدیریت تکنولوژی محسوب می شود، تعاریف ارائه شده نیز از منظر مدیریت تکنولوژی با رویکرد فرایندی خواهد بود.

«اسکورسا» دیده بانی تکنولوژی را مجموعه ای از فعالیت ها در قالب فرایندی می داند که شامل جمع آوری، تحلیل، انتظار و بهره برداری اطلاعات تکنولوژی از محیط خارج برای اطمینان از تداوم رشد بنگاه است. از نظر اسکورسا، دیده بانی باید برای هر نوع نوآوری مستعد جهت خلق فرصت ها و یا تهدید ها انجام شود.

با توجه به این تعریف، دیده بانی تکنولوژی بر جست و جو و گردآوری اطلاعات مرتبط (در مقابل خلق آنها) برای تصمیم سازی تاکید دارد. دیده بانی تکنولوژی چارچوبی کاری را فراهم می کند که بر فعالیت هایی که می بایستی دیده بانی شوند، تمرکز دارد. گفتنی است که دیده بانی تکنولوژی، مکمل مدیریت دانش است زیرا دیده بانی بر محیط خارج تمرکز دارد و مدیریت دانش بر محیط داخل.

در ادبیات مدیریت، عبارات متعددی برای توضیح «جمع آوری، ارزیابی و انتشار اطلاعات تکنولوژی» مطرح شده است که به منظور آشنایی به دو نمونه از آنها اشاره می شود.

▪ دیده بانی تکنولوژی

(Technology Monitoring: Porter et al., ۱۹۹۱; Ashton et al., ۱۹۹۷; Twiss, ۱۹۹۲; EIRMA, ۱۹۹۹; AIRI, ۲۰۰۲)

▪ هوشیاری تکنولوژی

(Technology Intelligence: Ashton et al., ۱۹۹۷; Christensen, ۱۹۹۷; Iansiti, ۲۰۰۰; Lichtenthaler, ۲۰۰۳)

عبارت دیده بانی تکنولوژی به این دلیل انتخاب شده است که این مفهوم تمام جوانب فرایند مشاهده، ارزیابی و انتشار اطلاعات تکنولوژی را پوشش می دهد. البته مفهوم دیده بانی در حوزه مدیریت فقط برای تکنولوژی به کار نمی رود بلکه حوزه اطلاق وسیع تری دارد. عبارتی نظیر دیده بانی تجاری (Business Intelligence) ناظر به همین موضوع است.

● دیده بانی تکنولوژی در سطح ملی

شاید برای اولین بار، ژاپنی ها بحث دیده بانی تکنولوژی را مطرح کردند. آنها در ۱۸۶۸ در قانون اساسی خود نوشته اند که: باید از تمام دنیا دانش ها و تکنولوژی های موجود را برای تقویت امپراتوری خود جمع آوری کنیم. انواع سیستم های مختلف دیده بانی تکنولوژی در جهان عبارتند از:

▪ متمرکز (ژاپن)

▪ غیرمتمرکز (امریکا)

▪ نیمه متمرکز (آلمان/سوئد)

۱) سیستم دیده بانی تکنولوژی در ژاپن: این سیستم کاملاً متمرکز بوده و بسیار منظم و حساب شده انجام می شود. عوامل سه گانه سیستم دیده بانی تکنولوژی ژاپن شامل: دولت، شهروندان و بنگاه هاست.

ژاپنی ها، فرهنگی ایجاد کرده اند که هر ژاپنی خود را سربازی برای جمع آوری اطلاعات به خاطر کشور خود می داند. دیده بانی تکنولوژی، سیستمی ملی است که همگان اطلاعات لازم را برای آن جمع آوری کرده و یا از اطلاعات آن استفاده می کنند. ۵۰۰ هزار نفر ژاپنی برای تغذیه این سیستم در سراسر دنیا اقامت دارند. در بین کشورهای OECD، ژاپنی ها سالانه ۳۴ هزار پتنت از دیگر کشورها می خرند. آنها حتی تکنولوژی هایی را که در حال حاضر به دردشان نمی خورد، می خرند تا در آینده محل استفاده آن را پیدا کنند. هزینه این سیستم در ژاپن، سالانه ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلار است.

سازمان های مختلفی در چارچوب سیستم دیده بانی تکنولوژی ژاپن فعال هستند. موسسه Jetro که فعالیت های رقبا را برای صنایع مختلف ژاپنی رصد می کند، دفتری در ایران دارد که هر روز مهم ترین اخبار اقتصادی، تصمیم های دولت برای بخش های مهم صنعتی و اقتصادی، مناقصات، آخرین وضعیت ذخایر ارزی ایران، تصمیم های سیاسی تاثیرگذار بر بخش اقتصادی و... جمع آوری کرده و به ژاپن گزارش می کند. این کار تقریباً در مورد اغلب کشورها انجام می شود. موسسه JISCT پتنت ها و مقالات علمی را جمع آوری و طبقه بندی می کند. کار اصلی این موسسه که به صورت غیرعلنی انجام می شود، جاسوسی صنعتی است و سیستمی بسیار بسته دارد.

۲) سیستم دیده بانی تکنولوژی در امریکا: سیستم دیده بانی در امریکا کاملاً غیرمتمرکز بوده و مرکز دولتی خاصی برای آن وجود ندارد. یکی از وظایف هر بنگاه در امریکا، ایجاد چنین سیستمی برای خود است و سیاست های دیده بانی تکنولوژی بسیار مهم بوده و همه در سطح بنگاه است. بنگاه های امریکایی هیچ وقت اطلاعات دیده بانی تکنولوژی خود را در اختیار سایر بنگاه ها قرار نمی دهند. یکی از دلایل خرید شرکت ها توسط یکدیگر، مسئله دیده بانی تکنولوژی است.

۳) سیستم دیده بانی تکنولوژی در سایر کشورها: دیگر کشورها بین دو طیف متمرکز (ژاپن) و غیرمتمرکز (امریکا) قرار دارند. در آلمان (و تا حدودی سوئد) این کار در زمینه تکنولوژی بنیادی توسط دولت انجام می گیرد، سپس توسط تعدادی از مراکز دولتی (نظیر موسسه ماکس پلانک) اطلاعات لازم بین بنگاه ها پخش می شود. بنگاه ها، دانش های بنیادی را کاربردی کرده و اطلاعات کاربردی دیده بانی تکنولوژی را وارد سیستم ملی می کنند و سایر بنگاه ها نیز می توانند از آنها استفاده کنند.

فرانسه بتازگی کاری مشابه آلمان انجام داده است. البته در این کشور تقسیم بندی خاصی مانند آلمان وجود ندارد بلکه برخی حوزه ها مانند نیروگاه های هسته ای را به طور سنتی دولت تحت پوشش دارد و مابقی حوزه ها را خود بنگاه ها انجام می دهند. در سیستم فرانسه، اطلاعات تهیه شده از سوی دیده بانی تکنولوژی، توسط دولت بین بنگاه ها پخش می شود اما بنگاه ها آنچه را که خود به دست آورده اند با دیگران به اشتراک نمی گذارند.

● دیده بانی تکنولوژی در سطح بنگاه

بنگاه ها در خصوص دیده بانی تکنولوژی، رفتارهای مختلفی از خود نشان می دهند. معمولا آنچه که در بنگاه های بزرگ و حتی متوسط اتفاق می افتد، تاسیس واحدهایی کوچک است تا پیشرفت های تکنولوژیکی را زیر نظر بگیرد. این واحدها، مانند پست های شنود یا واحدهای پایش عمل می کنند. آنها فعالیت های توسعه تکنولوژی را انجام نمی دهند بلکه به آنچه در بیرون اتفاق می افتد، گوش می دهند و تکامل تکنولوژی را زیر نظر می گیرند.

بنگاه های کوچک معمولاً این وظیفه را بر عهده واحدهای تحقیق و توسعه و یا واحدهای مهندسی می گذارند. این رویکرد باعث می شود تا کارشناسان هر قسمت، علاوه بر نگاه رو به داخل، همواره متوجه تغییرات برون سازمانی نیز باشند. البته علاوه بر ابعاد سازمانی، عوامل دیگر مانند نوع تکنولوژی نیز در رویکرد به کار گرفته شده توسط سازمان ها در خصوص دیده بانی تکنولوژی موثر است.

● فرایند دیده بانی تکنولوژی

از دیدگاهی کلی این فرایند را می توان به سه مرحله اصلی تقسیم کرد. قبل از هر چیز می بایستی عوامل موثر در جهت گیری مناسب سازمان به سوی دیده بانی تکنولوژی و نحوه اثر آنها را شناسایی کرد. عواملی نظیر استراتژی بنگاه، سابقه، حوزه کسب و کار، ابعاد بنگاه، نوع تکنولوژی و ماموریت بنگاه، می توانند از جمله این عوامل باشند. علاوه بر شناسایی این عوامل، نحوه اثرگذاری آنها نیز می بایستی شناسایی شود. با اجرای این مرحله، رویکرد سازمان تعیین خواهد شد. در گام بعدی می بایستی محدوده وظایف واحد اجرا کننده فرایند دیده بانی تکنولوژی تبیین شود. پاسخ به سوالات ذیل می تواند مرزهای این محدوده را تا حدودی روشن سازد:

۱) در حوزه فعالیت مورد نظر چه تحولات تکنولوژیکی در حال رخ دادن است؟

۲) بنگاه های رقیب کدامند و استراتژی رقابتی آنها چیست؟

۳) چه اتحادهایی در این حوزه شکل گرفته است؟

۴) چه نوع قوانین حمایتی برای حوزه فعالیت مورد نظر از طرف دولت در حال انجام است؟

۵) تجربه های موفق و ناموفق قبلی در این زمینه کدامند و چه درس هایی می توان از آنها گرفت؟

۶) چه نوع تحولات سیاسی در بازار هدف در حال شکل گیری است؟

در گام آخر، نحوه جمع آوری اطلاعات، تحلیل و ارائه گزارش ها مشخص می شود. همه این اقدامات بایستی با توجه به زمینه سازمان مورد نظر صورت پذیرد. نکته ای مهم در مورد فاریند دیده بانی تکنولوژی این است که گرچه این فرایند نیاز به ایجاد ابزارهای از جنس IT دارد، اما اگر نگاه به این فرایند صرفاً به منظور تکنولوژی اطلاعات باشد، منجر به شکست خواهد شد.

به عنوان نمونه، یکی از فرایندهای دیده بانی تکنولوژی را که در ادبیات به آن اشاره شده است، ذکر می کنیم. طبیعی است که این فرایند می بایستی برای هر بنگاه، اختصاصی شود. این فرایند در ۵ مرحله به صورت پیوسته و متناوب اجرا می شود:

۱) شناسایی عوامل مهم دیده بانی: دو نیاز اطلاعاتی خارجی کلیدی یک شرکت، عبارتند از:

نیازهای اطلاعاتی تکنولوژیکی: شناسایی هرچه سریع تر تغییرات تکنولوژیکی که می توانند بر سازمان تاثیر بگذارند.

نیازهای اطلاعاتی تجاری: نحوه فعالیت رقبا و تغییرات محیط تجاری.

به این ترتیب، می توان عوامل مهم دیده بانی (CMFs) را به عنوان عواملی خارجی که به صورت جدی بر شرایط رقابت تاثیر می گذارند، شناسایی کرد. هر شرکت و حتی هر قسمت از شرکت، بر اساس برنامه استراتژیک خود می تواند CMFs خاص خودشان را داشته باشند. برای طراحی فرایند دیده بانی تکنولوژی باید تا حد ممکن CMFs خاص هر بنگاه بر اساس زمینه آن تعریف شود.

۲) جست و جو و به دست آوردن اطلاعات مورد نیاز: پس از شناسایی CMFs باید منابع جمع آوری اطلاعات را مشخص کرده، سپس فرایند جمع آوری را تعیین کرد. این منابع می تواند شامل موارد ذیل باشد:

▪ Bibliographic databases of specialized journal articles

▪ News articles accessible through news search engines

▪ Patents and standards accessible through patent search engines or databases

▪ Company databases and WebPages

▪ Blogs accessible through blog search engines

▪ Congress, conference and seminar acts

▪ Distribution lists

منابع اطلاعاتی می توانند رسمی و یا غیررسمی باشند. در اینجا بر منابع دیجیتال که به آسانی از طریق اینترنت در دسترس هستند، تمرکز شده است. منابع اطلاعاتی غیررسمی مانند مصاحبه با مشتریان، تامین کنندگان، رقبا، کارمندان، شرکا و سرمایه گذاران، می توانند بسیار جالب باشند. برای هر CMF باید منابع اطلاعاتی مناسب آن شناسایی شوند و برای هر منبع اطلاعاتی، باید فرایندی خاص برای استخراج با ابزار و خدمات خاص، تعیین شوند.

۳) تحلیل اطلاعات: برای تصمیم سازی، صرفاً جمع آوری اطلاعات کافی نیست بلکه باید آنها را ارزیابی و تحلیل کرد تا به صورتی مناسب قابل فهم شوند. ارائه حجم بزرگی از اطلاعات تحلیل نشده کمک چندانی به تصمیم سازی و تصمیم گیری نمی کند.

۴) ارائه گزارش: یکی از مهم ترین قسمت های فرایند دیده بانی تکنولوژی، بخش ارائه گزارش است که در آن، اطلاعات جمع آوری و تحلیل های انجام شده، به صورت قابل فهمی برای تصمیم گیری گزارش شده باشد. در این گزارش، موارد ذیل می توانند درج شوند:

۱) نیازهای اطلاعاتی و CMF مربوط به هر نیاز

۲) منبع اطلاعاتی برای هر CMF

۳) ابزار استفاده شده برای سیستمی کردن جمع آوری اطلاعات برای هر CMF

۴) اطلاعات جمع آوری شده (بر اساس منبع ابزار تعیین شده)

۵) نتیجه ارزیابی و تحلیل اطلاعات به دست آمده

۶) پیشنهاداتی برای مواجهه مناسب با تغییرات

۵) توزیع داخلی نتایج: دسترسی به اطلاعات باید آسان و منعطف باشد. ایجاد مخزنی از تمامی اطلاعات مفید حاصل از اجرای فرایند دیده بانی تکنولوژی، راه حلی خوب تلقی می شود. این مخزن باید شامل ویژگی های ذیل باشد:

تمامی اطلاعات می بایستی با فرمت یکسان درج شوند (HTML, PDF)

قابلیت دسترسی از طریق سیستم بازاریابی اطلاعات مشابه موتور جست و جوی کلاسیک از مدارک وجود داشته باشد.

● دیده بانی تکنولوژی در ساپکو

ساپکو به عنوان بنگاهی که وظیفه آن مدیریت زنجیره تامین قطعات خودروست، می بایستی از حیث مدیریت تکنولوژی، از آخرین تحولات حوزه تکنولوژی قطعات و سیستم های خودرو، مطلع باشد تا هنگام خرید و یا تکوین یک محصول، از تکنولوژی مناسبی استفاده کند. گرچه رصد تکنولوژی همواره توسط کارشناسان ساپکو انجام می پذیرد، اما به دلیل پراکندگی و نظام مند نبودن آنها، گاهی تصمیماتی اتخاذ شده که صدماتی را به همراه داشته است.

تکنولوژی را اگر به سه جزء محصول، مواد و فرایند تقسیم کنیم، برای هر سه جزء، سه واحد مختلف (امور طراحی محصول، امور تحقیقات مواد و امور قالب و ابزار) در ساپکو وجود دارد که همگی زیرمجموعه معاونت فنی مهندسی بوده و وظیفه آنها ارائه پاسخ های مهندسی و تکنولوژیک مناسب به سازمان است. آنچه که تاکنون مغفول مانده، دیده بانی تکنولوژی به صورت هدفمند و در قالب فرایندهای سازمانی توسط این امورهاست که در غیر این صورت، سازمان ساپکو از آن منتفع نخواهد شد. لذا پیشنهاد می شود فعالیت های ذیل در این خصوص صورت پذیرد:

۱) اضافه شدن این فعالیت به شرح شغل و وظایف سه امور یاد شده

۲) تدوین دستورالعمل اجرایی لازم

۳) تهیه بسترهای لازم، عمدتاً از جنس IT

۴) آموزش کارشناسان

۵) اجرای دستورالعمل و تهیه گزارشات با چارچوب های تعریف شده برای ثبت در بانک های اطلاعاتی امید می رود با جاری شدن موضوع دیده بانی تکنولوژی در سطح سازمان به عنوان یکی از موضوعات مهم برای مدیریت ارشد، شاهد تصمیم گیری های مناسب در انتخاب و توسعه تکنولوژی های جدید در ساپکو باشیم.

خبرنامه - شبکه های اجتماعی