تراز در کنکور چیست و به چه منظور انجام می شود(بخش دوم)

---

تراز در کنکور چیست و به چه منظور انجام می شود(بخش دوم)

در مبحث قبل اطلاعات مختصری در مورد تراز جهت حضور ذهن بیشتر شما درخصوص انتخاب مباحث جدی تر در کنکور ارائه گردید. در این مطلب به شرح بیش تری در این زمینه خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

در ابتدا مثالی را برای شما مطرح خواهیم نمود.
مثال 2:

رضا كارنامه ی آزمونی را با خود به منزل می‌برد. مادر رضا به محض رسیدن او به منزل كارنامه را ازدست او می‌قاپد و رتبه ی كل او رانگاه می‌كند: رتبه ی3.

« آفرین پسرم، آفرین!از اولش هم می‌دانستم كه استعدادت به خودم رفته. حالا بدو لباس هایت را عوض كن، دست و رویت را هم بشور كه غذا سرد می‌شود.»

رضا لام تا كام هیچ نگفت! آرام رفت تا لباسش راعوص كند و دست هایش را بشوید. دست هایش راكه گرفت زیر شیرآب، داشت با خودش فكر می‌كرد كه آیا به مادرش بگوید این كارنامه مربوط به همان كلاس نیمه خصوصی است كه دوشنبه عصرها می‌رود یا نگوید. كلاسی كه كلاً 5 نفر در آن حضور داشتند! آری او در یك آزمون 5 نفره در یك كلاس نیمه خصوصی، سوم شده بود. به نظر خودش آن قدر ها هم مستحق تشویق نبود.


سۆال اول: آیا به نظر شما « رتبه» برای تعیین وضعیت دانش آموز، ملاك مناسبی است؟

(حتماً آن لطیفه ی بی مزه ی معروف را شنیده اید كه : یك بنده خدایی باخودش كشتی گرفت، دوم شد! حالا به نظرشما آیا این رتبه ی2 استحقاق دریافت مدال نقره را دارد!؟)

سۆال دوم: اگر شما به جای رضا بودید، سر سفره، حقیقت را آن چنان كه بوده برای مادرتان شرح می‌دادید؟



بدیهی است كه اگر رتبه ی رضا در یك آزمون 100 هزار نفری شده بود« 3» ما این مطلب راجور دیگری می‌خواندیم!



پس رتبه نیز معیار دقیقی برای تخمین وضعیت داوطلب در آزمون نیست. رتبه، یك عنصر مرتبط باجمعیت شركت كننده است و از آن جایی كه هیچ یك از آزمون های آزمایشی(اعم از خصوصی یا دولتی) جمعیتی حتی در حد 10%  جمعیت كنكور سراسری هم ندارند، رتبه ی هیچ یك به تنهایی ملاك دقیقی برای تخمین وضعیت داوطلب نخواهد بود.
تبصره:

بعضی ها سعی می‌كنند این مشكل را با تناسب بستن حل كنند. مثلاً فرض كنید یك گروه آزمایشی در كنكور سراسری( در سهمیه ی یكی از مناطق) 150000 نفر شركت كننده داشته باشد. حالا فردی كه در یك كنكور آزمایشی با 1500 نفر جمعیت شركت می‌كند و رتبه اش هم شده 150 ممكن است با خودش یك تناسب ببندد كه:
تبصره:

 

رتبه	جمعیت شركت كننده
١٥٠	١٥٠٠
١٥٠٠٠=X	١٥٠٠٠٠

تجربه ثابت كرده است كه این نحوه ی محاسبه غالباً غلط از آب در می‌آید و در بسیاری موارد، رتبه ی فرد بسیار بهتر از این عدد می‌شود، زیرا جمعیت كل شركت كننده در كنكور سراسری به طور میانگین ضعیف تر از جمعیت های شركت كننده در كنكورهای آزمایشی است.



كسانی كه در كنكورهای آزمایشی شركت می‌كنند حداقل آن قدر انگیزه و علاقه داشته اند كه حاضر شده اند هزینه ی قابل توجهی برای شركت در این آزمون ها بپردازند.



برایتان بگوییم كه طبق آمارهای اعلام شده توسط مسئولان سازمان سنجش، به عنوان مثال میانگین درصد درس ریاضی در كنكور سراسری 86 در رشته ی علوم تجربی 4% بوده است(یعنی تقریباً به طور میانگین فقط 1 پاسخ صحیح از 30 سؤال كه می‌شود 3/3%) ، آن وقت شماهم قبول می‌كنید كه جمعیت شركت كننده در كنكور سراسری به طور میانگین بسیار ضعیف تر از جمعیت افراد با انگیزه ای است كه در كنكورهای آزمایشی شركت می‌كنند. پس تناسب بستن هم در این میان روش صحیحی نیست. برای بهتر مشخص شدن این موضوع یك تناسب را هم برای نفر اول همان آزمون ببندید:

رتبه	جمعیت شرکت کننده
١	١٥٠٠
X = 100	150/000

در حالی كه ممكن است ایشان در آزمونی بزرگ تر هم نفراول شوند نه صدم!

حال حق دارید كه بگویید:

« درصد، از این نظر كه می‌گین به درد نمی‌خوره. رتبه رو هم كه می‌گین كارآیی نداره. پس ما چه كار كنیم؟»
جواب ما یك عبارت دو كلمه ای بسیارساده است : « نمره ی تراز». در اینجا اصلاً قصد نداریم به صورت تخصصی فرمول نمره ی تراز را توضیح دهیم. فقط می‌خواهیم بگوییم یك چیزی هست به نام نمره ی تراز، كه نشان دهنده ی وضعیت داوطلب در بین داوطلبان دیگر است و مشكلات نمره ی خام(درصد) یا رتبه راندارد(البته در محاسبه ی آن، همه ی عوامل فوق الذكر به كار گرفته شده است)



اگر دریك آزمون جزء رتبه های میانی باشید(مثلاً رتبه ی 800-700 در یك آزمون 1500 نفری) ، نمره ی ترازی در حدود 5500 خواهید آورد(فعلاً كاری نداشته باشید كه چه طوری محاسبه شده):



12000 - 9000 - 5500



جمعیت پیشرو در آزمون معمولاً ترازی بالاتر از  9000 - 8000 می‌آورند و انتظار داریم رتبه های برتر حتی تراز حدود 12000-11000 داشته باشند.



توجه:
این نمرات تراز با توجه به نحوه ی محاسبه تراز در كنكور سراسری محاسبه شده اند. وضعیت محاسبه در دانشگاه آزاد متفاوت است. بنابراین نمره ی تراز، وضع ما را درمیان جمعیت شركت كننده نشان می‌دهد. اگر پدر علی در مثال 1 (مطلب قبل)به نمره ی تراز فرزندش نگاه می‌كرد، گول درصد 90 فرزندش را نمی‌خورد و با دیدن نمره ی تراز پایین(كه یقیناً پایین تر از 5500 (میانگین)بود، حتی شاید بیش از 5500 تا پایین تر از آن !) متوجه می‌شد كه علی در منحنی جمعیت شركت كننده در قسمت های انتهایی قراردارد.

سوال: در مثال 2، انتظار دارید نمره ی تراز رضا در چه حدود باشد؟

1000

5500

9000

11500

توجه دارید كه رضا در یك آزمون 5 نفری، سوم شده است. این بدان معناست كه او در میان جمعیت قرار گرفته است(دو نفر رتبه ی بهتر از او دارند و دو نفر رتبه ی بدتر از او بنابراین انتظار داریم كه نمره ی تراز او حول و حوش 5500 باشد.



(البته امیداواریم كارشناسان و خبرگان فن به ماخرده نگیرند. خودمان هم می‌دانیم در یك آزمون با تعداد كم شركت كننده، به این محاسبات اشكالاتی وارد است. هم چنین میزان انحراف معیار نمرات و ... را هم باور كنید كه بلدیم! منتها قصد ما از این مثال های ساده، فقط ساده كردن موضوع جهت تفهیم بهتر مطلب برای دانش آموزان شرکت کننده در کنکور است تا شركت كنندگان راحت تر بتوانند ازنمره ی تراز در تخمین وضعیتشان استفاده كنند.).