رونق يا ركود

رونق يا ركود

كدام براي سلامت‌تان بهتر است؟

به نظر سوال خيلي سر راستي مي‌رسد: آيا از دست دادن كار مريض‌تان مي‌كند؟ و به دنبال آن: آيا شرايط اقتصادي ضعيف – ركود و بيكاري و تمام اين ماجراها – به سلامت شما ضرر مي‌زند؟

تقريبا همه موافق‌اند كه آدم‌هاي بيكار در كل، ناسالم‌تر از باقي مردم هستند، حال چه به لحاظ فيزيكي و چه به لحاظ ذهني؛ به خصوص اگر دوره‌هاي بيكاري طولاني شود. عقل سليم دلايل چندي براي اين موضوع دارد: بيكارها معمولا پول كمتري دارند كه صرف بهداشت و سلامت كنند؛ تحت فشار رواني و اجتماعي هستند، كه به نوبه خود بر تن و روان نيز اثر مي‌گذارد و در نهايت در كشورهايي كه خدمات بهداشت و درمان منوط به داشتن استخدام است، بيكارها شانس خيلي كمتري براي دسترسي به مراقبت بهداشتي دارند.

پيچيدگي از اينجا آغاز مي‌شود كه بخواهيم علت و معلول را از هم جدا كنيم. با وجودي كه به وضوح هستند كساني كه به‌خاطر از دست دادن شغل شان مريض مي‌شوند، شايد هم كساني باشند كه چون مريض‌اند بيكار مي‌شوند. براي اين مساله هم باز، عقل سليم حرف‌هايي دارد. بعضي‌ها آنقدر مريض‌اند كه نمي‌توانند به كار ادامه دهند، بنابراين مريض‌ها احتمال بيكار شدن‌شان بيشتر است و در‌نتيجه طبيعي است كه در صدر فهرست معلق‌الخدمت‌ها نيز احتمال حضور بيشتري داشته باشند؛ بعضي‌ها هم به خاطر كارشان مريض يا مصدوم مي‌شوند.

از نظر تئوري يك راه جداسازي كساني كه پيش از بيكاري مريض بوده اند از آنها كه بعد از بيكاري مريض شده اند اين است كه سعي كنيم فقط كاركناني كه شغل شان را به دلايل صرف اقتصادي از دست داده اند تحت نظر بگيريم، مثلا كساني كه كارفرمايشان ورشكست شده و دو مطالعه كه سال گذشته منتشر شدند نيز درست همين كار را كرده‌اند. نتايج اين دو مطالعه چه بود؟ درست مخالف همديگر!

يك مطالعه كه از طرف مدرسه بهداشت عمومي ‌هاروارد انجام شده بود به اين نتيجه رسيد كه: «از دست دادن شغل به‌خاطر تعطيلي كارگاه يا موسسه محل خدمت شانس تضعيف سلامتي را تا 54 درصد افزايش مي‌دهد و ميان كساني كه تا پيش از آن هيچ سابقه بيماري نداشته‌اند، شانس به‌وجود آمدن مشكل جديدي براي سلامتي حتي تا 83 درصد نيز افزايش يافته است. اين يافته يعني اينكه از دست دادن شغل واقعا براي سلامتي هزينه‌آور است و اين جدا است از آنكه احتمال بيكار شدن افراد مريض بيشتر باشد.»

مطالعه ديگر كه از طرف مركز تفكر IZA آلمان برگزار مي‌شد به اين نتيجه رسيد كه «بيكاري برونزا (همان نوع كه در بالا ذكر شد) هيچ اثري بر سلامتي افراد ندارد.

حالا بي توجه به اينكه كدام مطالعه درست است، چند واقعيت جذاب را مي‌توان استنباط كرد. از جمله:

اينكه چطور شغل‌تان را از دست بدهيد مهم است: به‌طور كلي كساني كه اخراج مي‌شوند يا به دلايل خاصي از خدمت معلق مي‌گردند، احتمال بيشتري دارد كه سلامتي‌شان ضربه ببيند؛ زيرا يافتن شغل جديد برايشان سخت‌تر است، و احتمال در شغل آتي درآمدشان نيز پايين‌تر خواهد بود. مطالعه IZA در اين زمينه يك پديده حيرت انگيز كشف كرده است: درصد خيلي زيادي از كساني كه معلق مي‌شوند، از پيش حس مي‌كنند كه قرار است از خدمت معلق‌شان كنند. زندگي با چنين استرسي احتمالا به سلامتي‌تان آسيب مي‌زند. برعكس، كساني كه كارشان را بدون قصور از دست مي‌دهند معمولا پيامدهاي جسمي‌كمتري تجربه مي‌كنند، خصوصا اگر كه كارمند دفتري باشند. در عين حال هر دو مطالعه به اين نتيجه رسيده‌اند كساني كه داوطلبانه ‌ترك خدمت مي‌كنند، و زود هم در جاي ديگري استخدام مي‌شوند، حتي شاهد بهبود وضعيت سلامتي شان نيز هستند.

تغيير شغل شايد موثر باشد: قبل از بحران بزرگ، اقتصاد آمريكا را به نرخ پايين بيكاري و نرخ بالاي‌ ترك شغل مي‌شناختند؛ معروف بود كه آمريكايي‌ها مي‌گفتند ما نسبت به اكثر ملل پيشرفته ميان مشاغل خيلي بيشتري «چرخ» مي‌خوريم. مطالعه‌ هاروارد به‌ويژه روي اثر اين چرخ‌خوري‌ها روي سلامت افراد حساس بود، و به اين نتيجه رسيد كه افرادي كه مرتب شغل عوض مي‌كنند بسيار بيشتر در معرض ابتلا به فشار خون، بيماري‌هاي قلبي، و آماس مفاصل هستند. جالب اينكه، دليل آن را درست نمي‌شود توضيح داد.

وقتي بين همه متغيرها بگرديم، و عوامل كنترلي مختلف را در نظر آوريم، اين نوع مطالعات اغلب به اين نتيجه مي‌رسند كه از دست دادن شغل به تنهايي نمي‌تواند موجب بيماري شود، بايد ويژگي‌هاي ديگري نيز دخيل باشند. اما وقتي به اغلب اين ويژگي‌ها مي‌نگريد – تحصيلات كم، چاقي، اعتياد به سيگار يا مواد ديگر، نداشتن بيمه پزشكي و غيره – اين ويژگي‌ها كساني را توصيف مي‌كنند كه در هر حالتي احتمال بيمارشدنشان بيشتر است.

شايد مشكل اصلي از محل كار يا وضع اقتصاد نباشد. شايد ما بيش از حد اسير خيال وجود رابطه ميان وضعيت اقتصادي و سلامتي خودمان شده‌ايم. هرچه باشد تحقيقات ديگري هستند كه مي‌گويند دوران رونق اقتصادي در واقع براي سلامتي مضرتر هم هستند. كريستوفر روم استاد اقتصاد دانشگاه نورث كارولينا دو مقاله در ژورنال‌هاي اقتصادي نوشته است با عناوين «رونق مريض‌تان مي‌كند» و «زندگي سالم در روزهاي سختم». او در مصاحبه‌اي مي‌گفت: «در دوره‌هاي كسادي اقتصادي وضع سلامت جسماني معمولا بهتر مي‌شود، بخشي به خاطر تغييراتي كه در روش زندگي پديد مي‌آيد: بيشتر پياده‌روي مي‌كنيد و كمتر سيگار مي‌كشيد و غيره.» او همچنين مي‌گويد فشار ساعات كار طولاني در دوره‌هاي رونق مردم را از پزشكان و خانواده‌هايشان دور مي‌كند، كه هردوي اينها خود در تضعيف سلامت موثر هستند.

روم هشدار مي‌دهد كه صحبت‌هاي او فقط درباره جمعيت به طور كل است - افراد با هم متفاوتند – و اضافه مي‌كند كه تنها وضع جسماني مدنظر اوست؛ جاي گفت‌وگو ندارد كه سلامت ذهني در دوران سختي اقتصادي آسيب مي‌بيند. با اين همه، براي كساني كه بيكارند شايد شنيدن همين هم دلخوشي اندكي به همراه بياورد: احتمال مريض شدن شما بيشتر نيست، پس زياد غصه نخوريد و كمي ‌هم وقت صرف دوچرخه سواري يا بودن با خانواده‌تان بكنيد.