اخبار دانشگاهی کشور / بازاریابی 10 اسفند 1389 - 01 March 2011
آرتور پیگو در 18 نوامبر 1877 در شهر راید در جزیره ویت جنوب انگلستان متولد شد. وی فرزند یك افسر بازنشسته ارتش بود. او در جوانی بورس تحصیلی مدرسه مشهور هارو را به‌دست آورد و از همان جا برنده بورس تحصیلی كالج كبینگز در دانشگاه كمبریج شد. پیگو در سال 1901 بعد از انتشار پایان‌نامه خود به تدریس اقتصاد در دانشگاه كمبریج پرداخت؛ كاری كه بدون وقفه تا جنگ جهانی دوم ادامه داشت. او در ابتدا به‌عنوان یک سخنران برجسته شناخته شد و اصرار او به دانشجویان كه «هرچه بخواهید آلفرد مارشال گفته است»، در اشاعه اقتصاد مارشالی در سال‌های بین دو جنگ نقش عمده‌ای ایفا كرد. وی از سال 1927 به‌دلیل بیماری و ضعف قوای بدنی، فعالیت‌های تدریس و تألیف را به‌شدت كم كرد و به‌تدریج از امور علمی دور شد و سرانجام در 7 دسامبر 1959 درگذشت.[1]
پیگو از اقتصاددانان مكتب كمبریج است. دانشگاه كمبریج، در پرتو تعالیم مارشال (که خود پایه‌گذار مکتب اقتصادی کمبریج است)، بزرگترین مرکز مطالعات اقتصادی کشورهای انگلیسی‌زبان شناخته شده بود. در این مرکز، اقتصاددانانی چون آرتور پیگو و جان مینیارد کینز (John Maynard Keynes: 1883-1946) تربیت شدند.[2]
پیگو به‌عنوان نظریه‌پرداز اقتصاد رفاه قدیم مشهور است. این امر به مقوله شكست بازار نیز ارتباط پیدا می‌كند كه مورد علاقه شدید پیگو است.[3]
آثار پیگو[4]
1. پایان‌نامه "رابرت براونینگ به‌عنوان یك معلم مذهبی" كه در سال 1901 به چاپ رسید.
2. تعرفه‌های گمركی؛ كه در سال 1903 چاپ شد.
3. صلح صنعتی؛ كه در سال 1905 منتشر شد.
4. حقوق گمركی؛ كه در سال 1906 نگاشته و به‌طبع رسید.
5. ثروت و رفاه؛ در سال 1912 به چاپ رسید.
6. بیكاری؛ که در سال 1914 منتشر شد.
7. مقاله‌ای درباره ارزش پول؛ که در سال 1917 از وی باقی مانده است.
8. كتاب مشهور او با نام اقتصاد رفاه؛ که در سال 1920 به طبع رسید.
9. مقاله‌هایی در اقتصاد كاربردی؛ که در سال 1923 منتشر كرد.
10. نوسانات صنعتی؛ که در سال 1927 نشر پیدا كرد.
11. مطالعه‌ای در مالیه عمومی؛ که در سال 1928 از وی به جا ماند.
12. نظریه بیكاری؛ که در سال 1933 به چاپ رسید.
13. اقتصاد وضعیت ایستا؛ که را در سال 1935 منتشر ساخت.
14. سوسیالیسم در مقابل سرمایه‌داری؛ که در سال 1937 نشر یافت.
15. اشتغال و تعادل؛ که در سال 1941 از خود بر جای گذاشت.
16. درآمد، مقدمه‌ای در اقتصاد؛ چاپ شده در سال 1946.
17. حجاب پول؛ که در سال 1949 از وی چاپ شده است.
18. بازنگری نظریه عمومی كینز؛ که در جواب انتقادات كینز در سال 1950 مطرح ساخت.
19. مقالاتی در اقتصاد؛ که در سال 1952 به چاپ رسید.
نظرات اقتصادی پیگو[5]
در قرن هجدهم، فیزیوكرات‌ها و كلاسیك‌ها معتقد بودند كه اگر هركس به‌دنبال نفع شخصی خود باشد، نظم طبیعی در جامعه حاكم خواهد شد و لذا برای رسیدن به رفاه كل، باید رفاه و آسایش افراد در بستر رقابت به‌وجود بیاید.
در رفاه مد نظر پیگو، مطلوبیت افراد باهم جمع بسته می‌شود و نسبت به مطلوبیّت افراد دیگر مقایسه صورت می‌پذیرد. براساس این مفهوم باید تولید و توزیع را به‌گونه‌ای شكل داد كه حداکثر رضایت‌مندی و لذّت، نصیب همه افراد گردد. پیگو، دو معیار برای افزایش میزان رفاه اقتصادی به‌كار برده است:
1. افزایش تولید خالص ملی بدون افزایش عوامل به‌كار رفته؛ در این معیار، تولید خالص ملّی باید به حداكثر برسد. وی در این زمینه دونوع هزینه و فایده (ارزش) را مطرح می‌سازد:
1) ارزش خصوصی و شخصی؛ ارزش تولید نهایی خصوصی یك عامل تولید، مساوی است با حاصل‌ضرب تعداد تولید نهایی (یعنی سهم تولیدكننده خصوصی) در قیمت بازار آن عامل.
2) ارزش عمومی؛ ارزش محصول نهایی اجتماعی یك واحد از عامل تولید، عبارت است از مجموع قیمت كالاها و خدمات اضافی آن (خواه این كالاها و خدمات به تولیدكنندگان تعلّق گیرد یا از طریق عوارض و آثار خارجی به دیگران برسد).
پیگو بیان كرد كه چنان‌چه تولید نهایی خالص اجتماعی بر تولید نهایی خالص خصوصی برتری یابد و بیشتر شود، در این صورت باید عوامل به‌كار رفته را از طریق مساعدت و سوبسیدها توسعه و افزایش داد و در صورت عكس، باید با كمك مالیات، آنها را محدود كرد. وی با در نظر گرفتن "اثرات خارجی"، نشان داد كه افزایش رفاه اقتصادی از طریق آنها ممكن است و این همان چیزی است كه تخصیص بهینه منابع تولید (در تولید نهایی خالص خصوصی در یك اقتصاد رقابتی)، انجام می‌دهد.
پیگو در مورد تولیدات همراه با پیآمد منفی، اضافه تولید نسبت به تولید كارآمد را عنوان می‌كند؛ كه با داخلی نمودن پیآمد خارجی منفی برای رسیدن به سطح كارآیی تولید، كاهش می‌یابد. او در مواقعی كه تولیدات، فایده‌ای خارجی ایجاد می‌كنند، سطح تولید را كمتر از تولید مطلوب پیش‌بینی می‌نماید؛ در اینجا سوبسید دولت می‌تواند افزایش تولید تا رسیدن به سطح تولید كارآمد را تضمین نماید. به‌همین جهت، مالیات، ابزار لازم برای تصحیح پیآمدهای خارجی تلقی می‌شود؛ تا هزینه‌های خارجی را داخلی نموده و در جهت تأمین كارآیی تولید در زمان حضور فایده خارجی، یارانه ارائه نماید. مقدار سوبسید، به تفاوت بین سطح تولید خصوصی و تولید مطلوب اجتماعی بستگی دارد. در اینجا پیگو به موارد سوبسید (یارانه) كامل اشاره می‌كند كه دولت، كلیه‌ی هزینه‌های تولید و ارائه كالاها را بر عهده می‌گیرد.[6]
2. تغییر توزیع درآمدهای ثروتمندان و طبقات دارا به سود طبقات ندار و فقیر؛ پیگو در این زمینه، توزیع برابر درآمدها و به‌همراه آن، قابلیت مقایسه سود و منفعت بین اشخاص را به‌شرط برابری توزیع كامل (شبیه تابع مطلوبیت) مطرح ساخت. وی اظهار داشت كه در حالت احراز و استقرار تابع سود اكیداً محدب، وصول به حداكثر مطلوبیت‌ها از طریق توزیع برابر آنها، حاصل می‌شود.[7]
بازتاب نظرات پیگو
كتاب نظریه بیكاری پیگو، به كینز امكان داد كه از آن، به‌عنوان یك متن اقتصاد كلاسیك نمونه استفاده كند و اقتصاد كلاسیك را مردود بداند. پیگو كه غیرمنصفانه زیر تازیانه‌های كینز قرار گرفته بود (در حالی‌كه هفته‌ای یك‌بار با كینز صبحانه می‌خورد) در پایان عمر، متواضعانه اعتراف كرد كه كینز تا حدود زیادی در رد نظریه اقتصاد كلاسیك محق بوده است.[8]
آنچه كینز از كتاب نظریه بیكاری پیگو استنباط كرده، همانی نیست كه منظور نظر پیگو بوده است. به‌خصوص پیگو نگفته كه تنها چهره "بحران بزرگ" دهه 1930، پایین آوردن دستمزدها بوده است. پیگو هم مثل كینز معتقد بود كه دستمزدهای واقعی را عملاً نمی‌توان خیلی پایین آورد و نیز امور عمومی را چاره‌ای برای رفع بیكاری می‌دانست. بسیاری از آثار پیگو حاوی نكاتی است كه بعدها در علم اقتصاد و به‌خصوص نظریه پولی مورد توجه قرار گرفت. برای نمونه، پیگو در كتاب بیكاری، مفهوم "ضریب متوازن" را مطرح كرده كه كینز 23 سال بعد به او رشك برد. پیگو در مقاله‌ای تحت عنوان ارزش پول، در سال 1917مفهوم "اثر موازنه واقعی" را مطرح كرد؛ كه اقتصاددان دیگری به‌نام پاتینكین (Don Patinkin: 1922-1995) در كتاب مشهور پول، بهره و قیمت‌ها كه در سال 1956 تألیف كرد، به‌نام خود شرح و بسط داده است.[9]
[1].بلاگ، مارک؛ اقتصاددانان بزرگ جهان، حسن گلریز، تهران، نی، 1375، ص34.
[2]. تفضلی، فریدون؛ تاریخ عقاید اقتصادی (از افلاطون تا دوره معاصر)، تهران، نی، 1372، چاپ اول، ص249.
[3]. دادگر، یدالله؛ تاریخ تحولات اندیشه اقتصادی، قم، انتشارات دانشگاه مفید، 1383، چاپ اول، ص401.
[4].بلاگ، مارک؛ اقتصاددانان بزرگ قبل از كینز، غلامعلی فرجادی، بی‌جا، وثقی، 1375، ص193 تا 195.
[5]. ایسینگ، اُتمار؛ تاریخ اندیشه‌ها و عقاید اقتصادی، هادی صمدی، تهران، مؤسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس، 1374، ص214، 219 و 221.
[6].پژویان، جمشید؛ اقتصاد بخش عمومی (هزینه‌های دولت)، تهران، جنگل، 1381، ص19و 20.
[7]. ایسینگ، اُتمار؛ پیشین، ص221و222.
[8]. هایلبرونر، رابرتل؛ بزرگان اقتصاد، احمد شهسا، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی،1370، ص294 و بلاگ، مارک؛ اقتصاددانان بزرگ جهان، پیشین، ص33.
[9]. بلاگ، مارک؛ اقتصاددانان بزرگ جهان، پیشین، ص35.
