اخبار دانشگاهی کشور / بازاریابی 10 اسفند 1389 - 01 March 2011
بورس از نام فردي به نام ون در بورزه(Van Der Burze) گرفته شده است. صرافان جهت داد و ستد كالا، پول و اوراق بهادار، در مقابل خانه وی، گرد مي‌آمدند. اعضاي خانواده بورزه كه عموماً از بازرگان و هتل‌دار بودند، داراي علامت خانوادگي «سه كیسه چرمي» بودند كه بر سر در خانه آنان حك مي‌شد. با توجه به اينكه در زبان لاتين به كيسه‌هاي چرمي Bursa گفته مي‌شود، به نظر مي‌رسد اين كلمه يا از نام خانوادگي و يا از علامت خانوادگي آنان گرفته شده باشد.
بورس اوراق بهادار، بازار متشكل و رسمي است كه در آن خريد و فروش سهام شركتها يا اوراق قرضه دولتي يا خصوصي، تحت ضوابط معين انجام مي‌شود. مشخصه مهم آن حمايت قانوني از صاحبان پس‌اندازها با به جريان در آوردن سرمايه‌هاي راكد است.[1]
بازار رقابتي بورس علاوه بر تحول مديريتي كه ايجاد مي‌كند، عمليات پس‌انداز و سرمايه‌گذاري را تسهيل مي‌كند؛ به طوري كه امكان بدست آوردن منابع سرمايه مورد نياز را از طريق عرضه سهام به بازار بورس براي سرمايه‌گذاران ايجاد کرده، پس‌اندازهاي خصوصي را در سرمايه‌گذاري‌هاي مولد به جريان مي‌اندازد.[2]
در یک اقتصاد پیشرفته، بورس محور نظام مالی به حساب می‌آید. میان توسعه بازار سهام و رشد اقتصادی رابطه مستقیمی وجود دارد.
تاريخچه بورس در جهان
اولين بورس اوراق بهادار در سال 1460 ميلادي در شهر آنورس كليد خورد. رشد بورس با شكوفائي اقتصادي و تحول كشاورزي با صنعتي شدن عجين گشت. همزمان با آن قوانين و مقررات ناظر بر فعاليت‌هاي بورس نيز وضع شد؛ تا امنيت سرمايه‌گذاري در بورس، سبب مشاركت مردم در صنايع نوپاي اروپا گردد. رسمي‌ترين بورس اوراق بهادار در اوايل قرن 17 در شهر آمستردام تشكيل شد و كمپاني بزرگ استعماري هند شرقي سهام خود را در آن بورس عرضه كرد. در سال 1801 ميلادي بورس لندن اولين بورس معتبر دنيا با انتشار 4000 سهم 50 پوندي آغاز به كار نمود. بورس وال استيرت نيز در آمريكا در محله‌اي در زير سايه‌ي درخت نارون بزرگي در خيابان وال استريت شروع شد که به يكي از بزرگترين بازارهاي بورس جهان تبديل شد.[3] از بورسهاي مهم ديگر مي‌توان به بورس توكيو اشاره كرد كه تا سال 1992 بزرگترين بازار سرمايه دنيا محسوب مي‌شد. این بازار از پويائي و ارتباط دروني بورسها و بانكهای ژاپني نشأت مي‌گيرد.[4]
تاريخچه بورس در ايران
در سال 1315 دو كارشناس هلندي و بلژيكي به منظور بررسي و اقدام در مورد تهيه و تنظيم مقررات قانوني ناظر بر فعاليت بورس به ايران آمدند؛ اما با آغاز جنگ جهاني دوم این اقدام ادامه نيافت. مأموريت تشكيل بورس اوراق‌بهادار، پس از كودتاي 28 مرداد 1333، به اتاق بازرگاني صنايع و معادن، بانك مركزي و وزارت بازرگاني محول گشت. در سال 1345 قوانين و مقررات تشكيل بورس اوراق بهادار تهران، با مطالعه 12ساله، تهيه و به مجلس شوراي ملي ارسال شد. اما حجم معاملات تا سال 1357 از حدود 150 ميليارد ريال تجاوز نکرد.[5]
پس از انقلاب به علت جنگ و عدم تطبيق قوانين بورس بر مسائل اسلامي، فعاليت بورس افول كرد؛ اما در سال 1368 تحت تأثير قانونهاي جديد، راه‌اندازی اوليه بورس شروع شد؛ که با آغاز دوران سازندگي روندي شتابنده به خود گرفت. اكنون حجم زيادي از مبادلات در بورس اتفاق مي‌افتد به گونه‌اي كه مهمترين و اساسي‌ترين فعاليت‌های دولت نهم بر بورس و سهام متمرکز است.
اهداف بورس
1- افزايش انگيزه براي پس‌انداز و سرمايه‌گذاري در سطح كلان اقتصادي؛
2- جذب سرمايه‌هاي خارجي؛
3- آزادي دولت با رهاسازي كارهاي كم‌اهميت‌تر و تلاش براي انجام وظايف مهمتر؛
4- رشد اقتصاد كشور؛
5- گسترش حوزه و نفوذ بازار سرمايه؛
6- بهسازي واحدهاي توليدي و بازارهاي سرمايه؛
7- شكوفائي‌هاي فني و تخصصي؛
8- افزايش توليد ملي؛
9- كنترل عوامل نامطلوب اقتصادي؛
10- شتاب در روند خصوصي‌سازي.
سهام در بازار سرایه
بازار سرمايه يكي از اساسي‌ترين بخشهای درگيری اقتصاد مالی با بدنه جامعه است؛ كه به سه قسمت بازارهاي اوليه، بازار اوراق بهادار و یک واحد توليدي از جمع‌آوري سرمايه‌هاي كوچك به بهره‌وري مي‌رسد. هر يك از سرمايه‌هاي كوچك سهمي از آن واحد توليدي دارند. سهم‌ها كه در اثر تقسيم واحد توليدي به قسمتهاي مساوي بدست آمده‌اند، مي‌‌توانند تك‌تك و يا گروهي به سرمايه‌گذار خاصي تعلق داشته باشند. يعني اگر كارخانه‌اي با سرمايه‌اي معادل Mواحد پول راه‌اندازي شود و 1000 سهم براي آغاز به كار آن در بازارهاي اوليه فروخته شود، هر سهم معادل M/1000 ارزش دارد. هر قدر مقدار M افزايش و يا كاهش يابد قيمت واقعي سهم نيز افزايش و يا كاهش مي‌يابد. اين سهام در صورت پذيرفته شدن در بورس اوراق بهادار به عنوان معاملاتي فراگيرتر به بورس منتقل مي‌گردد كه به آن بازار ثانويه مي‌گويند. قيمت هر سهم توسط مكانيسم عرضه و تقاضا تعيين مي‌شود.
بورس اوراق بهادار و حجم معاملات آن از مهمترين و آسیب‌پذیرترین نهادهاي ثروتي هر كشور است كه با تحولات سياسي اجتماعي و... كشور گره محكمي خورده است.
[1] . http://www.einollah-ala.com/fa/
[2] . قره‌باغيان، مرتضي؛ فرهنگ اقتصاد و بازرگاني؛ تهران؛ 1376، رسا، چاپ دوم، ص 769.
[3] . گلريز، حسن؛ بورس اوراق‌بهادار، تهران، اميركبير، 74، چاپ اول، ص 19 – 24.
[4] . بلوريان تهراني، محمد؛ بورس اوراق بهادار و آثار آن بر اقتصاد و بازرگاني كشور، موسسه مطالعات و پژوهشهاي بازرگاني، تهران، 71، چاپ اول، ص 5-8.
[5] .همان؛ ص 12.
منبع : پژوهه
