پرتال دانشگاهی کشور پرتال دانشگاهی کشور
University Portal of Iran




کلمات مرتبط

    نتایج کارشناسی ارشد 1402 نتایج ارشد 1402 دفترچه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد امریه سربازی استخدام تامین اجتماعی استخدام شرکت نفت استخدام آموزش و پرورش استخدام بانک پذیرش بدون کنکور منابع کارشناسی ارشد منابع دکتری استخدام شهرداری آگهی استخدام پليس استخدام نیروی انتظامی لیست همایش های بین المللی لیست سمینار لیست کنفرانس سالن همایش مقاله ISI دانشگاه پيام نور استخدام بانک پاسارگاد سازمان سما استخدام بانک شهر استخدام بانک گردشگری آگهی استخدام بانک صادرات استخدام بانک پارسیان پودمانی علمی کاربردی 1402 استخدام دولتی استخدام استانداری استخدام آتش نشانی استخدام وزارت نيرو استخدام ديپلم استخدام برنامه نویس استخدام حسابدار نمونه سئوالات کارشناسی ارشد نمونه سئوالات دکتری ارزشیابی مدرک دانشگاه پیام نور فراگير دانشپذير مدرک دیپلم مدرک کارشناسی انتخاب رشته کنکور سراسری 1402 عدح.هق daneshgah پردیس دانشگاهی شهریه دانشگاهها آگهی استخدام تهران azad karshenasi arshad kardani peyvasteh azmoon konkoor mba مجازی mba یکساله مدرک mba
 اخبار دانشگاهی کشور / بازاریابی          10 اسفند 1389 - 01 March 2011


اثر جانشيني تغيير ميزان تقاضاي مصرف‌كننده براي يك كالا، صرفاً به دليل تغيير قيمت آن نسبت به قيمت ديگر كالاها به شرط ثابت بودن سطح درآمد واقعي يا مطلوبيت او است.[1]
اقتصاددانان براي تحليل رفتار مصرف‌كننده، از خرد كردن رفتار مصرف‌كننده و ايجاد تغييرات در شرايط موجود، بهره مي‌برند؛ تا بتوانند به تحلیل‌های قابل قبول‌تری برسند. به عنوان مثال؛ اگر تغییرات در میزان تقاضای مصرف‌کننده برای یک کالا فقط با تغییرات قیمت بررسی گردد(در صورتی که سطح درآمد واقعی وی ثابت فرض شود)، ما را به مؤلفه‌ای می‌رساند، که به آن اثر جانشینی می‌گویند. اثر جانشینی به ما می‌گوید، زمانیکه قیمت یک کالا کاهش می‌یابد، مصرف‌کننده، این کالا را جانشین سایر کالاهایی می‌کند، که قیمتشان ثابت ‌مانده و تغییری نکرده است. پس اثر جانشینی موجب افزایش تقاضا برای کالایی می‌گردد، که قیمتش کاهش یافته است. در واقع اقتصاددانان، در پی یافتن نیرویی هستند، که سبب افزایش تقاضا برای کالای جانشین‌شونده است؛ بدین وسیله توانستند اثر جانشینی را تفکیک کنند.
اثر جانشینی برای انواع کالاها
اثر جانشینی برای کالاهای نرمال، پست و گیفن، حالتهای متفاوتی دارد. در اینجا این موضوع را برای کالای نرمال بررسی می‌کنیم.
مصرف‌کننده برای انتخاب کالای نرمال، با دو مؤلفه سر و کار دارد: اول  منحنی‌های بی‌تفاوتی؛ که وی با توجه به مطلوبیت‌ها و سلیقه، با بی‌نهایت منحنی بی‌تفاوتی به صورت زیر مواجه است:
لازم به ذکر است که بررسی اثر جانشینی از روش مطلوبیت نیز امکان‌پذیر است.
دوم محدودیت بودجه؛ که بیانگر قدرت مانور مالی مصرف‌کننده است. مصرف‌کننده در نقطه تلاقی منحنی‌های بی‌تفاوتی و خط بودجه اقدام به مصرف می‌کند.
منحنی‌های بی‌تفاوتی
اگر قیمت کالایY  تغییر یابد، خط بودجه جدید حاصل می‌گردد. خط بودجه جدید، بیانگر تغییر قدرت مانور مصرف‌کننده است. این تغییر خط بودجه، باعث تغییر در نقطه تعادل می‌گردد. نقطه تعادل جدید همراه با مصرف تغییر یافته است، تمام تغییری که برای مصرف پدید می‌آید، بیانگر اثر کل است. اثر کل به دو اثر جانشینی و اثر درآمدی تفکیک می‌گردد. در شکل زیر با افزایش قیمت کالای Y ، خط بودجه ازAC  به  BCمنتقل گردیده است. یعنی نقطه تلاقی متناظر نقطهa  بر محورهای X و Y تبدیل به نقطه تلاقیb  شده است. در واقع اثر کل نمایانگر دو تغییر است؛ یک اثر درآمدی که بیانگر تغییر در درآمد بواسطه تغییر در قیمت است؛ یعنی با افزایش قیمت کالای Y در واقع درآمد مصرف‌کننده کاهش پیدا می‌کند و دیگری تغییر در قیمت نسبی؛ با افزایش قیمت کالای Y قیمت نسبی این کالا نیز افزایش یافته است.
تفکیک اثر جانشینی از اثر درآمدی
چگونه می‌توان این دو اثر را از همدیگر تفکیک کرد؟ برای تفکیک، ابتدا درآمد را ثابت فرض می‌کنیم. با ثابت فرض کردن درآمد، می‌توان صرفا تغییر حاصل‌شده از تغییر قیمت را بررسی کرد. یعنی با افزایش قیمت و تغییر CA  به CB  با در نظر گرفتن درآمد ثابت، خط بودجه به MN تبدیل خواهد شدy یعنی CA بهMN . موازی بودن خط بودجه MN  و CA، نشان‌دهنده افزایش بودجه است؛ افزایش بودجه در واقع به خاطر پوشش دادن افزایش قیمت کالای Y است. و بیانگر این است که در صورت افزایش قیمت و  ثابت نگه‌داشتن درآمد، از نقطه تعادل a به نقطه تعادلT  منتقل می‌شویم. متناظر این دو نقطه بر محور Yها تأثیر جانشینی افزایش قیمت یا اثر جانشینی خواهد بود.[2] نقاط موجود بر منحنی‌های بی‌تفاوتی، نقاطی هستند که قابلیت جانشینی باهم در سطح رضایت یکسان را دارند؛ اینکه دو نقطه مورد نظر بر یک منحنی بی‌تفاوتی قرار می‌گیرند، بیانگر حالت جانشینی در شرایط تغییریافته خواهد بود[3].
تأثیرات خالص اثرات درآمدی و اثرات جانشینی، همواره موجب می‌شود تا مقدار خریداری‌شده در جهت عکس تغییر قیمت، از خود واکنش نشان دهد؛ اثرات درآمدی در کالاهای گیفن، عموما بزرگتر از اثرات جانشینی است.[4]


[1]. نوروزی، علیرضا و مریدی، ‌سیاوش؛ فرهنگ اقتصادی، تهران، نگاه، 1373، ص20.
[2]. لیپسی، ریچارد جی و هاربری، کالین، اصول علم اقتصاد 1، ارشاد فکری، مشهد، نیکا، 78، ص 249.
[3]. فرگوسن، جی.یی، گلد؛ نظریه اقتصاد خرد روزبهان، محمود؛ تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 76، چاپ پنجم، ج1، ص73.
[4]. لیپسی، ریچارد جی؛ هاربری، کالیق، اصول علم اقتصاد 1، فکری ارشاد، مشهد، نیکا، 78، ص 254




منبع : پژوهه

خبرنامه - شبکه های اجتماعی