اخبار دانشگاهی کشور / بازاریابی 10 اسفند 1389 - 01 March 2011
درآمد ملي با NI National Income
تعریف
يكي از معيارها و شاخص‌هاي تعيين رفاه جامعه در اقتصاد متكي به بازار آزاد، درآمد ملي است. اگر چه این فاكتور بيانگر توزيع مناسب و عادلانه درآمد در جامعه نيست، اما خود، به نوعی بيانگر واقعيت درآمد جامعه می‌باشد. درآمد ملي عبارتست از مجموع درآمدهاي كسب شدۀ اتباع يك كشور، در چارچوب يك اقتصاد ملي در يك دورۀ معين اقتصادي پس از كسر سرمايه‌هاي مصرفي.[1]
روش بدست آوردن درآمد ملی
براي بدست آوردن درآمد ملي بايد ابتدا محصول ناخالص ملي و بعد از آن محصول خالص ملي را بدست آورد بدين صورت كه:
ارزش بازار ستاندۀ كالاها و خدمات توليد شده قبل از كسر استهلاك و ساير عوامل استهلاك كننده ناشي از مصرف كالاهاي بادوام سرمايه‌اي، محصول ناخالص ملي را به ما معرفي مي‌كند.
اگر از محصول ناخالص ملي استهلاك و ساير عوامل مستهلك كنندۀ ناشي از مصرف كالاهاي بادوام سرمايه‌اي را كسر نمائيم، مي‌توانيم محصول خالص ملي (NNP) را بدست آوريم (Net National product) كه مي‌توان گفت به نوعي محصول ناخالص ملي (پس از كسر انواع سرمايه‌هاي مصرف‌كننده) نيز هست.[2]
حال اگر از آن (محصول خالص ملي)، ماليات‌هاي غير مستقيم تجاري، بدهيهاي غيرمالياتي، پرداخت‌هاي انتقالي تجاري، مازاد جاري سازمانهاي دولتي و اشتباهات آماري را كسر كنيم آنچه بدست مي‌آوريم درآمد ملي خواهد بود كه در واقع معادل ارزش ويژه كالاها و خدمات توليد شده به قيمت عوامل نيز ناميده مي‌شود. درآمد ملي به اين دليل بدست مي‌آيد كه نشان دهد نبردهاي كار و صاحبان اموال و املاك، واحدهاي كسب و كار، وام دهندگان در جريان توليد (البته بدون نفع سرمايه‌اي) چه مقدار است.
براي توضيح بيشتر روش استحصال درآمد ملي به صورت خلاصه، بايد چنين گفت:
=....+ارزش افزوده بخشB+ارزش افزوده بخشA=توليد ناخالص ملي
ارزش افزوده تمام بخشهاي اقتصاد كشور
درآمد ملي = استهلاك سرمايه _ توليد ناخالص ملي (GNP)
به درآمد ملي در واقع توليد ناخالص ملي به قيمت عوامل نيز گفته مي‌شود.
تاریخچه محاسبه درآمد ملي در ايران
در ایران محاسبه درآمد ملي براي نخستين بار در سال 1337 توسط دو كارشناس خارجي براي دوره، 36- 1334 انجام گرفت كه به دليل محدوديتها و ضعف آماري اطلاعاتي با اشتباهاتي چند همراه بود. پس از آن دفتر آمار سازمان برنامه در سال 1341 درآمد ملي كشور را تحت عنوان «تخمين درآمد ملي ايران» به روش توليد براي سالهاي 40-1337 انتشار داد. سرانجام با تشكيل بانك مركزي ايران در سال 1339 اين مهم به بانك واگذار گرديد كه تا كنون هر ساله به محاسبه درآمد ملي پرداخته است. مركز آمار ايران نيز از سال 1351 اقداماتي در زمينۀ محاسبۀ حسابهاي ملي بعمل آورده است.[3]
روش‌های عملي محاسبه درآمد ملي
روش عملي محاسبه درآمد ملي در سه روش زير خلاصه مي‌شود
1- روش درآمد كه در آن مجموع درآمدهاي حاصل از فعاليتهاي اقتصادي طي يك دورۀ معين محاسبه مي‌شود و نشان دهندۀ توزيع درآمد ميان عوامل توليد است؛ يعني حقوق و دستمزد براي عامل كار، بهره و سود براي سرمايه و صاحبكار اقتصادي، و اجاره براي زمين.اين روش به علت اينكه مبتني بر اظهار نامۀ مالياتي است در اغلب كشورها از جمله ايران كه اين نوع اظهارنامه‌ها دقيق و جامع نيست جواب نمي‌دهد.
2- روش هزينه كه مصرف و پس انداز كل اقتصاد برآورد مي‌شود و البته در اين مورد بايد بين هزينه‌هاي مصرفي و هزينه‌هاي سرمايه‌اي تفاوت قايل شد.
3- روش توليد كه در آن توليد كالا و عرضه خدمات براي تمامي بخشهاي اقتصادي كشور در يك دورۀ معين محاسبه مي‌شود در اين روش ارزش‌هاي افزوده هز بخش (كه در حقيقت همان تفاوت ارزش توليد و هزينۀ واسطه‌اي است) مبناي برآورد قرار مي‌گيرد.[4]
[1] . قره باغيان، مرتضي؛ فرهنگ اقتصاد و بازرگاني، تهران، درسا، 76، چاپ دوم، ص 554.
[2] . خلعت بري، فيروزه؛ مجموعه مفاهيم پولي، بانكي و بين المللي، تهران، شباويز، 71.
[3] . مريدي، سياوش؛ نوذري، عليرضا؛ فرهنگ اقتصادي،تهران، نگاه، 73، ص 348.
منبع : پژوهه
