پرتال دانشگاهی کشور پرتال دانشگاهی کشور
University Portal of Iran




کلمات مرتبط

    نتایج کارشناسی ارشد 1402 نتایج ارشد 1402 دفترچه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد امریه سربازی استخدام تامین اجتماعی استخدام شرکت نفت استخدام آموزش و پرورش استخدام بانک پذیرش بدون کنکور منابع کارشناسی ارشد منابع دکتری استخدام شهرداری آگهی استخدام پليس استخدام نیروی انتظامی لیست همایش های بین المللی لیست سمینار لیست کنفرانس سالن همایش مقاله ISI دانشگاه پيام نور استخدام بانک پاسارگاد سازمان سما استخدام بانک شهر استخدام بانک گردشگری آگهی استخدام بانک صادرات استخدام بانک پارسیان پودمانی علمی کاربردی 1402 استخدام دولتی استخدام استانداری استخدام آتش نشانی استخدام وزارت نيرو استخدام ديپلم استخدام برنامه نویس استخدام حسابدار نمونه سئوالات کارشناسی ارشد نمونه سئوالات دکتری ارزشیابی مدرک دانشگاه پیام نور فراگير دانشپذير مدرک دیپلم مدرک کارشناسی انتخاب رشته کنکور سراسری 1402 عدح.هق daneshgah پردیس دانشگاهی شهریه دانشگاهها آگهی استخدام تهران azad karshenasi arshad kardani peyvasteh azmoon konkoor mba مجازی mba یکساله مدرک mba
 اخبار دانشگاهی کشور / اخلاق          11 اسفند 1389 - 02 March 2011


آنگاه که انسان پا به عرصۀ گیتی نهاد خمیرمایۀ وجودی او با امور مادی این عالم گره خورد، اموری که خدای تعالی برای بقاء او و در جهت سیر الی الله و رسیدن به لقاء الهی به خدمتش گمارد و دنیا را تجارتخانۀ وی قرار داد[1]؛ اما آنگاه که انسان هر دو چشم سر و دل را بدان معطوف بدارد و آن را کعبۀ مقصود خویش قرار دهد از هدف دور مانده ره به جای دیگری خواهد برد که میوه ای جز حرص و آز در پی نخواهد داشت.
واژه شناسي حرص
حرص در لغت علاقه شديد به چيزي همراه با سعي و كوشش براي رسيدن به آن را گويند[2] و در اصطلاح علماي اخلاق به حالتي در نفس گويند كه آدمي به سبب آن مشغول  جمع نمودن امور زايد بر نيازش باشد[3] و حريص را از آن جهت حريص گويند كه نسبت به جمع اموال علاقه شديد داشته، عمر و شب و روز خود را مصروف آن می کند و آن از نيرومندترين شاخه‏هاى دوستى دنيا و مشهورترين انواع آن است و شكى نيست كه خلق و خويى نابود کننده و صفتى گمراه كننده است بلكه بيابانى است تاريك و بيكران و درّه‏اى بس عميق كه ژرفاى آن ناپيداست. هر كه در آن گرفتار آمد گمراه و نابود شد و هر كه در آن افتاد به هلاكت رسيد و باز نگشت.
انواع حرص
با توجه به اينكه انسان داراي غريزه محبت نفس است و بقا و جاودانگي سرلوحه آرزوهاي اوست اگر این غریزه در مسير صحیح بكار رود از نظر عقل و شرع امري پسنديده است و در غير آن صورت از رذائل بشمار مي­آيد بنابراین حرص بر دو نوع است: پسندیده و ناپسند كه به مواردی از آنها به طور اختصار اشاره مي­شود:
ازجمله موارد محبوب و مبارک حرص مي­توان حرص و علاقه شديد به هدايت مردم،[4] خود سازي،[5] فراگيري علم،[6] اداي تكاليف واجب (همانطور که امیرالمؤمنین امام علي(ع) می­فرماید: اگر حريص بر روزي هستي كه براي تو ضمانت شده، پس بر أداي آن تكاليفي كه بر تو واجب شده حريص باش[7] ) و... را برشمرد.
اما حرص ناپسند حرصي است كه در مال دنيا و زايد بر نياز باشد چنين صفتي علاوه بر اینكه از نارضايتي به قسمت الهي و شك وترديد در رزق و روزي خبر مي­دهد[8] خود باعث اموري چون  تلف شدن سرمايه ارزشمند عمر مي­شود و آفات ديگري دارد كه در ذيل در ضمن حديثي به آنها اشاره مي­شود:
آثار سوء حرص به دنیا
امام صادق (ع) در مورد آثار سوء حرص به دنیا مطالبی می­فرماید (که به مضمون آن اشاره می­شود) ایشان مي­فرمايد: حريص دچار هفت آفت است كه نجاتش از هر يك از آن آفات در نهايت سختي و دشواری است:1 ـ فكر و انديشه براي جمع كردن بیشتر از نياز و مقرري كه اين گونه فكر،آفت آخرت است و نسبت به دنياي انسان نیز نفع و سودي ندارد.2ـ غم و اندوهی كه هرگز پايان نمي پذيرد.3ـ رنج و زحمتی كه جز بوسيله مرگ از آن راحت نمي شود (حريص را نكند نعمت دو عالم سير               هميشه آتش سوزنده اشتها دارد)
4ـ بيم و هراس از اموري كه ناگزير به آنها مبتلا مي گردد. 5ـ نگراني عميقي كه زندگي را بر او تلخ و ناگوار مي­سازد بدون اينكه از اين نگرانيها نتيجه­اي بگيرد. 6ـ حسابي كه هرگز از آن فارغ نمی­شود كه البته نتيجة اين حساب، عذاب درون و زحمت بيرون و محصولش حسرت وقت مرگ و زحمت در برزخ و آتش در قيامت است.
7ـ كيفر دردناكي كه راه چاره و خلاصي به رويش مسدود خواهد بود.[9]
معالجۀ صفت حرص
1 - علاج علمى:
خوبى و شرافت و عزت نفس و فضيلت آزادگى را كه در قناعت نهفته است به ياد داشته باشد و بدى و پستى و تحمّل خوارى و ذلّت و پيروى از شهوت و هواى نفس را متذكّر باشد و بداند كه هر كه عزت نفس را بر شهوت شكم برنگزيند كم عقل و ناقص الايمان است. سپس توجّه كند كه گرد كردن مال و ثروت چه آفات دنيوى و عقوبت‏هاى اخروى در پى دارد و بينديشد كه بزرگان خلق و شريفترين و عزيزترين آدميان يعنى پيامبران و اوصياى ايشان و پيروان پارساى آنان چگونه به اندكى از دنيا قناعت و شكيبائى كردند و در شيوۀ كافران از يهود و نصارا و مردمان فرومايه و مال اندوز و پول پرست بنگرد كه چگونه در خوشگذرانى و تن‏پرورى و جمع ثروت بسر مى‏برند و ببيند كه زيادتر از قدر ضرورت دنيا برای او  چه ثمر و فايده­ای دارد، جز زحمت جمع مال و آفات دنیویه­ای که از برای مال است و حوادثی که در پی دارد.
شحنۀ این راه چو غارت گرست              مفاسی از محتشمی بهتر ست
حال اگر از براى اولاد ذخيره مى‏كند بداند كه خداى او و اولاد او يكى است. آنكه روزى به او داده به اولادش نيز خواهد داد. او غم فرزندى را مى‏خورد كه از نطفه­اش حاصل شده چگونه آنكه اولادش را آفريده غم او را نخورد؟!
اگر از براى خود به جمع آوری مال مى‏پردازد اول باید قدر عمر خود را معين كند و به اندازه آن جمع كند. با خود بگوید: چه مى‏دانى كه نام تو در سال ديگر در دفتر مردگان ثبت خواهد بود يا در صحيفه زندگان؟ و چون ذخیرۀ سال خود را دارى به آن اکتفا بکن و حساب خود را زياد مگردان.
2 - علاج عملى:
آدمی بایستی در امر معيشت ميانه روى پيش گيرد و تا آنجا كه ممكن است به قدر ضرورت اكتفا كند. زيرا كسى كه خرجش زياد باشد قناعت براى او ممكن نيست. پس اگر تنهاست به جامه ارزان و به هر غذائى كه به دست آيد قانع باشد و نان خورش را كم و محدود كند، و همچنين در ديگر چيزهاى مورد نياز، خود را بر اين شيوه وادار کرده و عادت دهد. اگر زن و فرزند دارد هر يك را بر اين حد و اندازه عادت دهد و اگر معيشت خود را بر پايه ميانه­روى بنا كند به تلاش و كوشش فراوان احتياج نخواهد داشت اگر چه عيالمند باشد.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود:
«هر كه ميانه‏روى كند محتاج نشود».[10]
هر كه بناى قناعت گذارد از احتياج به مردم خلاص مى‏شود و از چاپلوسى و تملّق ناكسان، فراغت مى‏يابد و در نزد خالق و خلق، عزيز می­‏گردد.[11]
‏البته آنچه درباره مذمت دنيا و اينكه دشمن خدا و دوستان خدا است نقل شده از اين روست كه توجه و علاقه مردم را به دنيا كم كنند تا از آن فسادى زايش نكند نه اينكه مردم به اصلاح و تنظيم امور دنيا نپردازند. ديدگاه اسلام را درباره دنيا به خوبى مى‏توان از آيات قرآن كريم و احاديث دريافت. در حديث است كه «دنيا براى شما آفريده شده و شما براى آخرت آفريده شده‏ايد».  خداى تعالى در قرآن كريم مى‏فرمايد:
«او(خدایی) است که همۀ آنچه را از (نعمتها) در زمین وجود دارد برای شما آفرید».[12]
پس انسان بايد دنيا را فداى خود كند نه خود را فداى دنيا و اگر كسى براى رسيدن به دنيا خوبيها را كنار گذاشت و بديها را مرتكب شد در حقيقت خود را فداى دنيا كرده است.[13]
حرص یک حالت درونی است که انسان را به تجسس دائمی ثروت و نفع مادی وا می­دارد بطوریکه امور مالی همچون قطبی می­شود که افکار و تلاشها و کوششهای وی بر محور آن دور می­زند.
دانشمندان اسلامى نیز براى دنيا و مال دنيا سود و زيانهائى ذكر كرده‏اند كه حاصل و نتيجه‏اش اين است كه انسان نبايد دنبال دنيا بدود و هر چيزى را بدست آورد و نبايد دنيا و همه چيزش را رها سازد. نبايد پى هر لذتى برود و نبايد هر لذتى را هم ترك كند، بلكه بايد حد اعتدال و ميانه­روى را نگه دارد.[14]


[1] ـ سید رضی؛نهج البلاغه،تصحیح صبحی صالح،نشر دار الأسوه للطباعة و النشر،چاپ اول،1415ق،حکمت 131،ص680
[2] ـ مصطفوی،شیخ حسن،التحقیق فی کلمات القرآن الکریم،وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،چاپ اول، 1416ق،واژه«حرص»
[3] ـ نراقی،ملااحمد،معراج السعاده،انتشارات هجرت،چاپ سوم1375ش،ص395
[4] ـ سوره توبه،آيه 128:«حريص عليكم» یعنی:برهدایت شما حریص است و اصرار دارد.
[5] ـ امام صادق(ع) مي فرمايد:دوست داشتني ترين برادرانم آن كسي است كه عيوب مرا به من هديه بدهد.( کلینی،یعقوب،اصول کافی،تصحیح و تعلیق علی اکبر غفاری،دارالکتب الإسلامیه،چاپ ششم،1375ش،ج2،ص639)
[6] ـ سوره طه،آيه 114:«رب زدني علما»یعنی:پروردگارا علم مرا افزون کن؛كافي ج2 ص231،حديث4
[7] ـ عبد الواحد آمدي؛غررالحكم و دررالكلم،ترجمه محمد علي انصاري،تصحيح مهدي انصاري قمي،نشر مؤسسه انتشاراتي امام عصر(ع)،چاپ دوم،1384ش ،ص176
[8] ـ کلینی،یعقوب؛اصول کافی،تحقیق علی اکبر غفاری،نشر دارالکتب الإسلامیة،چاپ ششم،1375ش، ج 2 ص 57 حدیث 2
[9] ـ منسوب به امام صادق،مصباح الشریعه،مؤسسه الأعلمی للمطبوعات،چاپ اول باب 55،ص118
[10] ـ علامه مجلسی،محمد باقر؛بحارالأنوار،المکتبة الإسلامیة،چاپ دوم،1405ق، ،ج103،ص21،ح11
[11] ـ نراقى‏، ملا احمد؛معراج السعادة، انتشارات هجرت ،چاپ : پنجم‏‏،1377 ش،صص398ـ 402؛مجتبوى‏، سيد جلال الدين؛ علم اخلاق اسلامى،‏ انتشارات حكمت، چاپ : چهارم‏، 1377 ش ج : 3  ص :  143
[12] ـبقره، 29
[13] ـ مجتبوى‏، سيد جلال الدين؛ علم اخلاق اسلامى،‏ انتشارات حكمت، چاپ : چهارم‏، 1377 ش، ج : 3  ص :  35
[14] ـ  همان



منبع : پژوهه

خبرنامه - شبکه های اجتماعی