معرفی رشته برنامه‌ریزی شهری در مقطع کارشناسی ارشد



شهرسازی دانشی میان‌رشته‌ای است، که به بررسی کلیه روابط موجود در یک شهر و محیط پیرامونی ان، به‌عنوان یک نظام پویا می‌پردازد. شهرساز در این بین به‌عنوان سیاستگزار و هماهنگ‌کننده معماران، مهندسین عمران، اقتصاددانان، جامعه‌شناسان و…… نقش خود را ایفا می‌کند.دانشجویان این رشته باید تا حدودی با طراحی آشنا بوده و دارای ذوق و استعداد هنری نیز باشند. همچنین بایستی به مسائل اجتماعی و انسانی، اقتصادی و مسائل فنی علاقه‌مند باشند و در طی دوره تحصیل، بایستی کارهای تحقیقاتی و پژوهشی فراوانی انجام دهند.دانش‌آموختگان این دوره، قدرت طراحی و اجرای طرح‌های سکونتگاه‌های شهرک و یا در حال شهر شدن را در چارچوب آموخته‌های خود دارا بوده و آمادگی لازم جهت تهیه طرح‌های شهری با گروه‌های تخصصی را خواهند داشت.هم‌اکنون رشته شهرسازی در مقطع کارشناسی ارشد شامل دو گرایش « برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای » و «طراحی شهری» است. البته قرار است در طی سال‌های آتی، گرایش‌هایی چون «برنامه‌ریزی منطقه‌ای» ، «مدیریت شهری» و «برنامه‌ریزی مسکن» نیز جزء زیرشاخه‌های رشته شهرسازی قرار گیرند و به رشته‌های دانشگاهی در مقطع کارشناسی ارشد اضافه شوند.

گرایش‌ها و ابعاد مختلف این رشته در کارشناسی ارشد

وضعیت ادامه تحصیل در کشور

در ایران تا ۵ سال پیش رفته شهرسازی تنها در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری وجود داشته است. اما در سال‌های اخیر به دنبال پیچیده ‌بودن مسائل شهری، مشکل بودن همسو کردن دیدگاه‌های افراد مختلف با گرایش‌های گوناگون، نیاز به ایجاد رشته شهرسازی مقطع کارشناسی را به‌وجود آورد. در حال حضر این رشته از مقطع کارشناسی به‌صورت مجزا وجود دارد و تا مقطع دکتری امکان ادامه تحصیل در گرایش‌های مرتبط وجود دارد. دوره دکترای شهرسازی در حال حاضر در دانشگاه تهران برگزار می‌گردد.

توانایی‌های لازم برای ادامه تحصیل در این رشته

مهمترین توانایی که دانشجویان این رشته باید داشته باشند، توانایی شرکت در یک کار گروهی است. از آنجایی که فعالیت‌‌های مرتبط با این رشته نیاز به تشکیل یک گروه است، فردی که وارد این رشته می‌شود باید توانایی عضوی از گروه بودن و مطابقت با سایر اعضاء را داشته باشد.

رشته شهرسازی سرشار از عدم قطعیت‌هاست، مسائلی که از دیدگاه‌های مختلف قابل تحلیل هستند و نمی‌توان در بسیاری موارد در مورد آن‌ها اظهار نظر قطعی نمود. شهرسازی با خط کشیدن بر روی نقشه‌ها حاصل نمی‌شود و دانشجویان باید توانایی پذیرش دیدگاه‌های متفاوت را داشته باشند و بتوانند در مباحث بدون غرض‌ورزی دیدگاه‌های خود را مطرح کنند.

علاوه بر موارد مذکور، به تبع دروس و ارائه شونده در این رشته که مباحث تئوری و عملی را شامل می‌شود، دانشجویان باید توانایی پرداختن به هر دو مورد را داشته باشند و بتوانند مباحث تئوری و عملی را در کنار هم پیش ببرند.

* زمینه‌های اشتغال

تخصص‌های مرتبط با سامان‌دهی مسائل شهری از جمله تخصص‌های مورد نیاز کشور است. با توجه به وضعیت فعلی شهرها و فضاهای شهری نیاز فراوانی به افراد متخصص در این رشته وجود دارد. علاوه بر این پویایی شهرها، دگرگونی شرایط و …… موجب تداوم این نیاز شده است. در واقع نمی‌‌توان در یک مقطع زمانی طرحی برای شهر یا قسمتی از آن تهیه کرد و کار را تمام شده فرض نمود بلکه در طول روند رشد و توسعه شهرها باید بطور مداوم آن‌ها را مورد بازبینی و کنترل قرارداد که این کار در شمار وظایف شهرسازان قرار می‌گیرد

بازار کار جهانی

این رشته در سطح جهانی دارای بازار کار فراوانی است و به علت نوپا بودن و همچنین به علت آنکه دارای زمینه‌های کاری متنوعی است، هنوز بازار کار آن اشباع نشده است. به‌عنوان نمونه کشور کانادا، بالاترین امتیاز را برای اشخاصی که دارای مدرک شهرسازی هستند، جهت مهاجرت و یا ادامه تحصیل،قائل است.

وضعیت نیاز کشور به این رشته

در ایران تا ۵ سال پیش رشته شهرسازی تنها در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری وجود داشته است و به تازگی مدت کوتاهی است در مقطع کارشناسی نیز فعالیت‌هایی صورت گرفته است، بنابراین بازار کار اشباع نشده است.

زمینه‌های کاری رشته شهرسازی بسیار متنوع است. در بخش دولتی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، شهرداری‌ها، وزارت کشور، استانداری‌ها، وزارت مسکن و شهرسازی و ارگانهای وابسته و….. و در بخش‌های خصوصی شرکت‌های مهندسین مشاور شهرسازی، معماری و برنامه‌ریزی منطقه‌ای و……. از جمله مراکزی‌اند که فارغ‌التحصیلان رشته شهرسازی می‌توانند در آن فعالیت نمایند.

در پایان به برخی از زمینه‌های کاری اشاره می‌شود:

۱- تهیه طرحهای شهری و منطقه‌ای (جامع، تفصیلی و……)

۲- مشاوره در امور شهری و منطقه‌ای به مدیران رده بالا

۳- فعالیت در شهرداری‌ها

۴- فعالیت در استانداردی‌ها

۵- فعالیت در وزارت‌خانه‌های مسکونی و شهرسازی، کشور و…….

۶- برنامه‌ریزی و طراحی شهرک‌های گوناگون

۷- برنامه‌ریزی و طراحی شهرهای جدید

۸- فعالیت در مشاوران خصوصی، شهرسازی ، معماری و….

۹- تدریس دانشگاهی

۱۰- فعالیت گروهی با سایر تخصص‌ها در پروژه‌های گوناگون