ایجاد ثروت از شورترین رودخانه ایران

---

پرتال دانشگاهی کشور به نقل از  خبرگزاری مهر: آرتمیا به عنوان موجودی سخت پوست و کم یاب در جهان که از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار است این روزها در حالی در مهمترین زیستگاهش یعنی دریاچه ارومیه روزگار بدی را پشت سر می گذارد که زیستگاه جدیدی از این جانور با ارزش در رودخانه شور کویر لوت پیدا شده است.

به گزارش خبرنگار مهر، آرتمیا موجود سخت پوستی است کم یاب و با ارزش بالای زیست محیطی که مهمترین زیست گاه این جانور در حال انقراض، دریاچه ارومیه است.

پیش از این مهمترین زیستگاههای حیات این جانور کوچک در دریاچه های ارومیه، مهار لو، طشک، بختگان و آبگیرهای نظیر نوق رفسنجان، کال شور گناباد و حوض سلطان قم گزارش شده است که بسیاری از این مناطق خشک شده اند.

در واقع شرایط خاص طبیعی زندگی این جانور موجب شده است این جانور در طبیعت مکانهای محدودی را برای زیست داشته باشد این جانور در ایران نیز دارای گستره زیستی بسیار محدود است و این روزها با کاهش سطح دریاچه ارومیه و افزایش غلظت شوری آب شرایط برای ادامه زندگی این جانور سخت شده است.

این درحالی است که آرتمیا که در ابتدا موجودی کم ارزش شناخته می شد رفته رفته به عنوان یکی از با اهمیت ترین اعضای زنجیره پرورش ماهی های با ارزش اقتصادی فراوان، میگو و ماهی های پرورشی شناخته شد.

هم اکنون یکی از تجارتهای با صرفه اقتصادی فراوان در جهان پرورش آرتیما می باشد بطوریکه برخی از کشورها سعی کرده اند با ایجاد شرایط زیستی مصنوعی به پرورش این جانور کوچک اما با ارزش بپردازند.

در واقع یکی از دلایل کاهش شدید جمعیت آرتمیا در دریاچه ارومیه نیز همین برداشتهای بی ضابطه بوده است.

گنجی اقتصادی در استان کرمان

مجوز برداشت این سخت پوست و صادراتش از دریاچه ارومیه در سال 78 صادر شد اما اکنون شرایط به گونه ای است که تخم این موجود کوچک هم اکنون از خارج از کشور وارد می شود و هزینه های سنگینی برای اقتصاد ایران به همراه دارد و البته ارزآوری قابل توجهی نیز عاید کشورهای صادر کننده می شود.

این درحالی است ایران از جمله معدود کشورهایی می باشد که به صورت طبیعی شرایط تولید آرتمیا را دارد.

گفته می شود هم اکنون هر کیلو از این محصول در بازار بیش از 100 دلار ارزش دارد و کشور ها و شرکتهای زیادی در فکر پرورش این سخت پوست برای کسب درامد هستند.

در حالی این روزها دریاچه ارومیه که عنوان یکی از محدود مکانهای بزرگ تولید این جانور را به خود نسبت داده بود با غلظت شوری آب مواجه شده و رفته رفته این مزیت خود را از دست می دهد که یکی از کویر نوردان و محقق جانور شناسی استان کرمان هفته گذشته مدارکی را از وجود آرتیما در عمق کویر لوت پیدا کرد.

پیش از این گفته می شد اعماق کویر هیچ حیوانی زندگی نمی کند اما در امتداد رودخانه شور در نزدیکی منطقه گندم بریان و در بستر یکی از شور ترین رودخانه های ایران محسن تجربه کار مقادیر قابل توجهی از این جانور سخت پوست را پیدا کرده است.

پیش از این نیز آبگیر شور منطقه نوق رفسنجان نیز به عنوان یکی از مکانهای اصلی زیست این جانور به حساب می آمده است.

اما رودخانه شور در کویر لوت به عنوان یکی از جدیدترین مکانهایی است که وجود آرتمیا در آن مشاهده شده است و این نشان می دهد کرمان یکی از مناطق بالقوه برای زیست این جانور سودآور محسوب می شود.

و در صورت حمایت بخش دولتی و شناساندن این قابلیت به سرمایه گذاران به سادگی می توان زمینه را برای پرورش این جانور و البته با توجه به جاذبه های گردشگری کویر شهداد ایجاد کرد.

وجود حیات آبی در اعماق کویر لوت

محسن تجربه کار، مدیر موزه دیرینه شناسی کرمان در گفتگو با مهر اظهارداشت: در بررسیهایی که در خصوص حیات آبی در کویر لوت انجام شد متوجه وجود جانوران متعدد آبزی در رودخانه شور در کویر شهداد شده ایم.

وی افزود: علاوه بر آرتیما موجودات دیگری نیز در بستر رودخانه شور زندگی می کنند و حتی علیرغم اینکه گفته می شود در کویر حیات وجود ندارد اما تعدادی پرنده آبزی نیز در این منطقه مشاهده شد که عکس و فیلم این شواهد موجود است.

تجربه کار ادامه داد: پیش از این مهمترین زیستگاه این سخت پوست دریاچه ارومیه ذکر شده بود اما به دلیل غلظت شوری آب در این دریاچه نسل این جانور به شدت در معرض خطر است به گونه ای که حتی صحبت از انقراض آرتمیای ارومیه می شود.

وی خواستار تحقیقات علمی در خصوص آرتمیای کشف شده در رودخانه شور کویر شهداد شد و گفت: به نظر می رسد این نمونه گونه جدیدی از آرتمیا باشد که این بحث نیاز به بررسیهای علمی بیشتر دارد.

تجربه کار افزود: آب رودخانه شور در مسیر خود از اعماق کویر به سمت گودال مرکزی و کویر شهداد در برخی مکانهای تجمع پیدا کرده است.

وی ادامه داد: آرتمیا نیز موجودی است که برای تخمگذاری و تکثیر نیاز به شرایط خاص زیستی دارد که این شرایط به دلیل غلظت مناسب آب رودخانه شور مهیا است.

وی گفت: دقیقا در رودخانه شور در زیر منطقه گندم بریان تعداد این جانور بسیار زیاد است ضمن اینکه سایر موجودات آبی نیز در این منطقه به وفور یافت می شوند که می توان به موجودات میکروسکپی و پاروپایان اشاره کرد.

تا کنون گزارشی از وجود آرتمیا در کویر شهداد نشده بود

وی گفت: تاکنون حضور این جانور در کویر لوت گزارش نشده بود اما منطقه آبگیر رفسنجان یکی از زیستگاههای این سخت پوست محسوب می شود.

وی همچنین از وجود مقادیر قابل توجهی آب در کویر شهداد اشاره کرد و گفت: هر چند این آب شور است اما مکانی مناسب برای پرورش آرتمیا محسوب می شود.

تجربه کار گفت: در برخی مناطق کویر در حالیکه سطح زمین پوشیده از شن است اگر با خودرو از روی آن عبور کنیم خودرو در گل فرو می رود و گفته می شود در عمق کمی از خاک کویر در این بخش آب وجود دارد در واقع حوزه آبریز رودخانه شور محسوب می شود.

وی در ادامه افزود: هر چند شرایط پرورش این سخت پوست ارزشمند در منطقه وجود دارد اما حفظ این گونه و همچنین بکر بودن کویر شهداد باید در اولویت قرار گیرد و طرحهای مناسب پرورش آرتیما در کرمان تعریف شود.

علی صبحانی، کارشناس پرورش ماهی در گفتگو با مهر اظهارداشت: آرتمیا در واقع یکی از مغزی ترین غذاهای پرورش ماهی و میگو است و از آن برای پرورش گونه های ارزشمند غذایی و زینتی استفاده می شود.

وی افزود: هم اکنون نسل این جانور به دلیل برداشتهای مکرر و شرایط زیست محیطی در دریاچه ارومیه رو به انقراض است و بسیاری از آبگیرها و دریاچه هایی نیز که پیش از این به عنوان زیستگاه آرتمیا محسوب می شده است به دلیل خشکسالی و کمبود آب خشک شده اند و دیگر آرتیما در آنها وجود ندارد.

رودخانه شور مکانی جدید برای زیست آرتیمای ایران/ شهداد ذخیره گاه آرتیما

صبحانی گفت: در صورت کشف این گونه در رودخانه شور مکانی مناسب برای زیست این جانور پیدا شده است که می تواند این امیدواری را ایجاد کند که آرتمیای ایران منقرض نمی شود.

وی گفت: کویر شهداد مکانی بکر است اینکه بخواهیم این جانور را به دلیل مسائل صنعتی پرورش دهیم نیاز به مکانی دیگر در کویر است که شهر شهداد بهترین منطقه برای این مسئله محسوب می شود.

صبحانی گفت: رعایت نکات زیست محیطی در صدر این مسئله قرار دارد اما کشف این گونه در درجه اول جای بسیار خوشحالی دارد که مکانی مناسب برای زیست آرتمیا همچنان وجود دارد.

وی گفت: طبق تحقیقات صورت گرفته در مقایسه با دهه گذشته ذخایر آرتمیا در کشور بیش از 80 درصد کاهش یافته است.

وی گفت: مهمترین موردی که زندگی این جانور را تهدید می کند عوامل انسانی و زیستی ناشی از خشکسالی و کمبود آب و تغییر درصد شوری آب است.

آرتمیا از گنجینه های کویر شهداد است/ لزوم توجه به بکر نگه داشتن کویر

محمد جهانشاهی، مسئول مرکز اکوتوریسم میراث فرهنگی کرمان و فعال گردشگری در گفتگو با مهر اظهارداشت: کویر و بیابان گنجی است که در اختیار مردم استان قرار گرفته است و نباید به آن به عنوان یک تهدید نگاه کرد.

وی کویر شهداد را از جمله داشته های غنی استان برشمرد و گفت: وجود آرتمیا در این منطقه بسیار ارزشمند است اما مهمترین قابلیت شهداد جاذبه های گردشگری و بکر بودن منطقه است که باید حفظ شود.

وی گفت: آرتمیا در منابع آب شور که دارای شرایط خاص زیستی باشند وجود دارد حتی پیش از این شنیده شده که در رفسنجان برای تغذیه میگو این جانور را پرورش داده اند و در آبگیر رفسنجان نیز این جانور زندگی می کند.

وی افزود: کرمان دارای عرصه گسترده کویری در شمال استان است و به خوبی می توان از امکان وجود آبهای شور برای پرورش این جانور سخت پوست استفاده کرد.

وی به سرنوشت آرتمیای دریاچه ارومیه اشاره کرد و گفت: اگر آرتیما در رودخانه شور وجود داشته باشد باید مورد حمایت قرار گیرد و برداشت از جانور و پرورش ان در این منطقه می تواند نسل آن را به شدت مورد تهدید قرار دهد و تهدیدی هم برای جاذبه های گردشگری کویر شهداد باشد.

وی ایجاد استخرهای پرورش آرتیما و استفاده از سدهای موجود در استان را برای پرورش این نوع آبزی مناسب دانست و گفت: پرورش این گونه نیز می تواند همانند پرورش ماهی و میگو برای بهره برداران درآمدزا باشد اما صدمه ای به محیط زیست و طبیعت بکر مناطق گردشگری کرمان نزند.