---

هدفمندكردن پايان‌نامه‌هاي دانشجويان

ايران- حميد ضيايي پرور: با توجه به اينكه هر ساله از ده‌ها هزار پايان نامه در مقاطع كارشناسي ارشد و دكتري در ايران دفاع مي‌شود سؤال اين است كه چرا اين پايان نامه‌ها تاثيري در وضعيت اقتصادي و علمي ايران ندارد؟ به‌نظر مي‌رسد كه اغلب اين پايان‌نامه‌ها با روند و كيفيتي انجام شده است كه از مسائل و مشكلات جاري جامعه به دور بوده و هيچ راه حلي براي تنگناهاي متعدد جامعه ارائه نمي‌دهد. اينكه چرا چنين وضعيتي در ايران حادث شده، نياز به بررسي، مطالعه و تحقيق دارد اما به‌طور خلاصه مي‌توان به برخي از اين موارد به شرح زير اشاره كرد: 1 - انتخاب موضوع يا سوژه پايان نامه براساس سليقه و تمايل دانشجو و نه نياز پژوهشي صنعت و بخش‌هاي دولتي و خصوصي. 2 - طي‌نشدن فرايند دفاع از پروپوزال در گروه‌هاي آموزشي به‌منظور رفع اشكالات روش‌شناختي و محتوايي پايان نامه‌ها. 3 - ناآشنايي دانشجويان با روش‌هاي تحقيق و ضعف تئوريك دروس روش تحقيق در دانشگاه‌ها. 4 - كپي برداري‌هاي وسيع از منابع داخلي و خارجي و تكراري‌بودن محتواي پايان نامه‌ها. 5 - فقدان نظام كنترلي دقيق براي ارزيابي بيروني پايان نامه‌ها. 6 - فربه بودن بخش ادبيات تحقيق در پايان نامه‌ها و نحيف بودن بخش‌هاي اصلي تحقيقاتي. 7 - قطع ارتباط ميان دانشگاه و صنعت و جامعه. 8 - ضعف حمايت‌هاي مالي از پايان‌نامه‌ها و يا پيچيده بودن فرايند دريافت كمك‌هاي مالي. 9 - عدم‌رعايت مقررات آموزش عالي در مورد محدوديت راهنمايي رساله‌ها توسط استادان و فاصله گرفتن استادان راهنما و مشاور از كمك به دانشجويان به‌دليل مشغله‌هاي فراوان آموزشي و حرفه‌اي. 10 - فقدان سامانه اطلاع رساني علمي و جامع در نظام دانشگاهي ايران براي انتشار نتايج تحقيقات و هم افزايي علمي از طريق انتشار پايان نامه‌ها. شايد به‌دليل همين مشكلات بوده كه اخيرا وزارت علوم به فكر ساماندهي پايان‌نامه‌ها در ايران افتاده و در همين راستا معاون پژوهش و فناوري وزارت علوم، تحقيقات و فناوري با تشريح برنامه‌هاي سال جديد اين معاونت گفته است: «هدفمندكردن پروژه‌هاي تحقيقاتي دانشجويان تحصيلات تكميلي با توجه به نيازهاي حال و آينده‌هاي دور و نزديك در دستور كار وزارت علوم قرار گرفت. در حال حاضر دانشجويان كارشناسي ارشد و دكتري پروژه‌هايي را به‌عنوان پايان‌نامه اجرا مي‌كنند كه عمولا به ذوق و سليقه خودشان برمي گردد. اين پروژه‌ها با وجود اينكه در نوع خود ارزشمند هستند اما مجموعه اينها هدف مشخصي را دنبال نمي‌كنند. ما بايد با توجه به نيازهاي حال و آينده‌هاي دور و نزديك، پروژه‌هاي دانشجويان را تعريف كنيم كه مجموعه آنها اهداف مشخصي را در آينده براي كشور محقق كنند و هدف‌دار باشند تا توانمندي را براي كشور ايجاد كنند.» اينكه هدفمندكردن پايان نامه‌ها تا چه حد مي‌تواند مشكلات مذكور را برطرف كند و قشر دانشگاهي و علمي كشور را با جامعه آشتي دهد، در آينده‌اي نه‌چندان دور مشخص خواهد شد. همشهری