شبیه ساز توفان‌های ریزگرد در دانشگاه تربیت مدرس

شبیه ساز توفان‌های ریزگرد در دانشگاه تربیت مدرس


پژوهشگران گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس طی تحقیقی موفق به ساخت و ارزیابی شبیه‌سازی متحرک در تعیین فرسایش بادی و سرعت اصطکاکی در شرایط مختلف رطوبتی خاک شدند.

پرتال دانشگاهی به نقل از   گزارش ایسنا، دکتر مهدی‌ نورزاده حداد، محقق این طرح اظهار کرد: نتایج این پژوهش نشان داد خاکهای مناطق مورد مطالعه (خوزستان) به شدت تحت تاثیر رطوبت بوده و با افزایش رطوبت تا حدود دو درصد، میزان ریزگردهای تولیدی به شدت کاهش می‌یابد.

وی افزود: توفان‌های ریزگرد از تبعات فرسایش بادی محسوب می‌شوند که یکی از مهمترین دلایل آلودگی هوا در مناطق دارای چشمه‌های گرد وغبار و مناطق مجاور آنها محسوب می‌شوند. کنترل و مهار این پدیده تنها به شرط شناخت دقیق و اندازه گیری کمی عوامل موثر بر تولید آن امکان‌پذیر خواهد بود.

نورزاده حداد تصریح کرد: نبود ایستگاه‌های مناسب و کافی جهت اندازه‌گیری پارامترهای این پدیده از یک سو و پراکندگی مکانی زیاد مناطق مستعد این پدیده از سوی دیگر، نیاز به یک سیستم کمی ساز دقیق، پیشرفته، متحرک و کارآمد ویژه شرایط ایران را نمایان می‌کند.

وی در ادامه به ضرورت شبیه سازی شرایط توفان ریزگرد اشاره کرد و گفت: در بسیاری موارد اندازه‌گیری ویژگی‌های یک توفان ریزگرد در شرایط طبیعی امکان‌پذیر نیست و تنها راه بررسی دقیق آنها، شبیه سازی شرایط وقوع این توفان‌ها است.

نورزاده در تشریح پژوهش خود اظهار کرد: در این تحقیق ابتدا یک شبیه‌سازی آزمایشگاهی – صحرایی طراحی، ساخته و کالیبره شد و سپس سرعت آستانه فرسایش بادی، غلظت گرد و غبار و نرخ افقی رسوبات در شرایط مختلف رطوبتی اندازه گیری شد. پس از ساخت شبیه ساز و انتقال به مناطق مستعد فرسایش بادی (41 نقطه از استان خوزستان) اندازه گیری‌های مذکور صورت گرفت، شبیه‌ساز ساخته شده قابلیت تولید طوفان با سرعت یک تا 25 متر بر ثانیه را داشته و می‌تواند غلظت ریزگرد تولیدی، نرخ افقی – عمودی رسوبات، سرعت آستانه فرسایش، پروفیل سرعت باد و رسوب را اندازه‌گیری‌ کند.

وی در خصوص نتایج این تحقیق گفت: خاک‌های مناطق مورد مطالعه از نوع آهکی و شور بوده‌اند. نتایج مطالعات صحرایی نشان داد که با افزایش رطوبت در خاک سطحی (0-3 سانتی‌متر) از حدود صفر تا سه درصد، میزان سرعت آستانه افزایش و نرخ افقی رسوبات و غلظت ریزگرد تولیدی کاهش می‌یابد، به طوری که در رطوبت 2.8 درصد، غلظت ریزگرد تقریبا به صفر می‌رسد.

نورزاده در پایان تاکید کرد: به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که خاک‌های مناطق مورد مطالعه به شدت تحت تاثیر رطوبت بوده و با افزایش رطوبت تا حدود دو درصد میزان ریزگردهای تولیدی به شدت کاهش می‌یابد. علاوه بر این ذرات کوچکتر از 100 میکرومتر بیشترین تاثیر را بر فرسایش‌پذیری خاک‌ها داشته‌اند.

این پژوهش با راهنمایی دکتر حسینعلی بهرامی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس انجام شده است.