مشکلات و موانع سر راه معلولان برای ادامه تحصیل

---

پله‌هایی که دانشجو را مجبور به ترک دانشگاه می‌کند، نگاه معنی‌دار همکلاسی‌ها و مشکلات شهریه تنها بخشی از موانعی است که راه تحصیل را بر دانشجویان معلول می‌بندد.

در حال حاضر بیش از 25 هزار دانشجوی معلول در مقاطع مختلف کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه‌های کشور مشغول به تحصیل هستند، این رقم شاید در برابر جمعیت چهار میلیونی دانشجویان کشور آمار قابل توجهی نباشد، اما باید به خاطر داشت حق تحصیل در دانشگاه و رشته مورد علاقه را نمی‌توان به بهانه عدم مناسب‌سازی دانشگاه‌ها از هیچ دانشجوی معلولی گرفت.

به گزارش پرتال دانشگاهی به نقل از خبرنگار دانشگاهی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، نشست خبری بررسی مشکلات ناشی از عدم مناسب‌سازی دانشگاه برای ادامه تحصیل افراد دارای معلولیت با حضور جمعی از نخبگان،‌ فعالان و دانشجویان معلول توسط موسسه پیام‌آور ساحل امید فعال در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و گردشگری افراد دارای معلولیت و با همکاری مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد فعال در حوزه توانبخشی و ‌آموزش افراد دارای معلولیت برگزار شد.

انتظاری: حق تحصیل از معلولان به بهانه عدم مناسب‌سازی دانشگاه‌ها سلب شده است

مجید انتظاری دانشجوی کارشناسی رشته روابط عمومی در دانشگاه علمی کاربردی واحد یک فرهنگ و هنر با بیان اینکه دانشگاه ما هم مثل اغلب دانشگاه‌های علمی کاربردی یک ساختمان کوچک سه طبقه است، اظهار کرد: در دانشگاه محل تحصیل من مناسب‌سازی رعایت نشده است و دانشگاه فاقد آسانسور و رمپ است.

وی با بیان اینکه پنج درصد جامعه را افراد معلول تشکیل می‌دهند، خاطر نشان کرد: بنابراین باید همین درصد نیز دانشجوی معلول به نسبت دانشجویان کل کشور داشته باشیم که رقمش باید حدود 250 هزار نفر باشد؛ در حالی که این تعداد 25 هزار نفر است و این به این معناست که از هر 10 معلول دارای شرایط تحصیلی، تنها یک معلول دانشجو وجود دارد.

انتظاری با بیان اینکه در حال حاضر حق تحصیل در دانشگاه و رشته مورد علاقه به بهانه عدم مناسب‌سازی دانشگاه‌ها از معلولان سلب شده است، اظهار کرد: متاسفانه مدارس و دانشگاه‌ها فاقد کمترین امکانات برای حضور معلولان هستند و معلولان در تنگنا قرار گرفته‌اند.

وی افزود : در این نابرابری از سرانه تحصیل برای هر دانش‌آموز معلول گرفته تا نبود ساده‌ترین امکانات برای حضور دانش‌آموزان و دانشجویان معلول، نبود سرویس‌های ایاب و ذهاب مناسب نوع معلولیت، شهریه‌ دانشگاه‌ها و ناهماهنگی و بدقولی‌های سازمان بهزیستی در پرداخت شهریه و از همه مهم‌تر مشکل عدم مناسب‌سازی اماکن آموزشی، تحصیل دانش‌آموزان معلول را با دشواری‌های فراوانی روبه رو کرده است؛ مشکلاتی که گاه به ترک تحصیل و گوشه‌گیری آنها ختم می‌شود.

به گفته انتظاری این مشکلات تا جایی پیش می‌رود که زمانی که فرد دارای معلولیت، غول کنکور را پشت سر می‌گذارد یک چشمش خندان و دیگر چشمش گریان می‌شود؛ چراکه می‌داند ممکن است نتواند مقابل غول پله‌های دانشگاه‌ها و محیط‌های آموزشی متوقف شود.

وی تصریح کرد: قرار دادن دانش‌آموز و دانشجوی معلول در کنار افراد سالم نه تنها به پذیرش تفاوت در قدرت تحرک که میان آنها وجود دارد کمک می‌کند و تحمل و احترام متقابل را افزایش می‌دهد، بلکه عادی جلوه دادن معلولیت را تحقق می‌بخشد، بنابراین با اجرای مصوبه مناسب‌سازی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی می‌توان گره از مشکلات تحصیلی دانشجویان معلول گشود، مهمی که امید است در بودجه دانشگاه‌ها پیش‌بینی شود.

انتظاری با اشاره به بخشنامه‌ای که از سوی وزارت علوم در تیرماه سال 91 به دانشگاه‌ها در خصوص فضاسازی برای تردد معلولان جسمی و حرکتی ابلاغ شد، گفت: صدور این بخش‌نامه امیدواری را ایجاد کرد تا یکی از موانعی که راه تحصیل افراد دارای معلولیت را سد کرده است، از میان برود.

وی با بیان اینکه اجرای این بخشنامه که مثل بسیاری دیگر از بخشنامه‌ها و قوانین صادر شده در خصوص معلولان کان‌لم‌یکن باقی مانده است، اظهار کرد: این مساله یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های تحصیلی افراد دارای معلولیت است که اجرای آن می‌تواند قدم موثری در جهت اجرای قانون مغفول مانده‌ 16 ماده‌ای حقوق معلولان باشد.

این دانشجو با اشاره به ماده 2 این قانون، اظهار کرد: بر اساس این بند «کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظفند در طراحی، تولید و احداث ساختمان‌ها و اماکن عمومی و معابر و وسایل خدماتی به نحوی عمل کنند که امکان دسترسی و بهره‌مندی از آنها برای معلولان همچون افراد عادی فراهم شود.»

به گفته وی هم‌چنین در تبصره 2 این ماده شهرداری‌ها موظف شده‌ است از صدور پروانه احداث و یا پایان کار برای آن تعداد از ساختمانها و اماکن عمومی و معابری که استانداردهای تخصصی مربوط به معلولان را رعایت نکرده باشند خودداری کنند.

انتظاری با بیان اینکه اعمال مناسب‌سازی در دانشگاه‌ها چندان دشوار نیست، تاکید کرد: چندی پیش، معاون توانبخشی بهزیستی با اشاره به روند نامناسب مناسب‌سازی در دانشگاه‌ها گفته بود اعمال مناسب‌سازی در دانشگاه‌ها چندان دشوار نیست، اما اراده‌ی جدی در این زمینه وجود ندارد و عقب هستیم.

وی با بیان اینکه بیش از 30 درصد از مردم جامعه نیاز به هموارسازی معابر و اماکن عمومی دارند و این موضوع تنها مختص معلولان نیست، گفت: ضرورت تسریع در اجرای مناسب‌سازی شهری را بیش از پیش احساس می‌شود.

وی با بیان اینکه مناسب سازی نکردن اماکن عمومی همچون دانشگاه‌ها، منجر به ترک تحصیل معلولان می‌شود، تاکید کرد: معلولان حدود 10 درصد از جمعیت 14 میلیونی دانش‌آموزان کشور را تشکیل می‌دهند. طبق قانونی قرار بود که هر ساله، 30 درصد از مراکز عمومی مناسب‌سازی شود، اما هنوز 10 درصد ساختمان‌های کشور نیز مناسب‌سازی نشده‌اند.

به گفته انتظاری اگرچه همه‌ مشکلات دانشجویان معلول، محدود به فضاسازی برای تردد در دانشگاه‌ها نمی‌شود، اما مطمئنا بخش زیادی از دغدغه‌ این قشر را برای تحصیل علم رفع می‌کنند؛ دغدغه‌ای که بسیار مهم‌تر از طرح‌هایی همچون حضور بدون کنکور معلولان در دانشگاه‌هاست.

وی با بیان اینکه در حال حاضر در کشورهای پیشرفته افراد با معلولیت‌های مختلف مثل نابینا، ناشنوا و جسمی حرکتی در یک کلاس می‌نشینند و به هرکدام آنها متناسب با نوع معلولیتشان آموزش می‌بینند، گفت: استاد چون آموزش‌های لازم را دیده است با متانت و به گونه‌ای که همه شاگردان متوجه شوند، درس را شروع می‌کند و همان مددکاران افراد دارای معلولیت به این افراد کمک می‌کنند.

وی افزود: در کلاس به خاطر فرهنگ قوی و آموزش‌هایی که شاگردان از دوران کودکی دیده‌اند، هیچ تبعیضی بین خودشان و شاگردان دارای معلولیت قائل نمی‌شوند و وقت امتحان برای افراد دارای معلولیت کمی بیشتر از افراد دیگر است و امکاناتی مانند صفحات بریل و امکاناتی که به افراد دارای معلولیت کمک کند وجود دارد و ایزوله کردن فرد دارای معلولیت اصلا و ابدا معنی ندارد.

مبصر: وزارت علوم باید دانشگاه‌ها را برای مناسب‌سازی ساختمان‌هایشان برای استفاده معلولان موظف کند

در ادامه شهرام مبصر مدیر عامل موسسه ساحل امید با بیان اینکه معلولیت یک شانس 50 درصدی است که ممکن است برای هر فردی پیش بیاید، اظهار کرد: بر اساس آمار 10 درصد از جوامع دچار معلولیت هستند، البته این آمار در ایران عدد دقیقی نیست، چرا که بسیاری از افراد خودشان را به بهزیستی معرفی نمی‌کنند.

وی افزود: به طور کلی 50 درصد از جامعه گریبان گیر این مساله هستند، چرا که خانواده فرد دارای معلولیت نیز خواهان پیشرفت عزیزش است و مشکلاتی مانند عدم مناسب سازی مترو، خیابان‌ها و از همه مهمتر مکان‌های آموزشی دغدغه‌ای است که امروزه افراد دارای معلولیت با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

مبصر با بیان انکه 16 سال پیش دچار ضایعه نخاعی شده‌ام، گفت: پس از اخذ دیپلم به اصرار دوستان و همسرم در کنکور سال 92 شرکت کردم و موفق به قبولی شدم، اما متاسفانه زمانی که برای ثبت‌نام به دانشگاه مربوطه مراجعه کردم در همان ابتدای امر با پله‌های زیادی مواجه شدم و دلیل قانع کننده رییس دانشگاه به خاطر عدم مناسب سازی مکان دانشگاه جمله کلیشه‌ای « چاره‌ای جز این نیست » بود.

وی افزود: در حال حاضر افراد زبان زد و مطرحی در سطح کشور وجود دارند که متاسفانه به علت عدم وجود مناسب سازی مکان‌ها انزوا نشینی را پیشه کرده‌اند.

مبصر با اشاره به افراد معلول توانمند در سطح کشور، خاطرنشان کرد: در حال حاضر افراد دارای معلولیت بسیاری صرفا به علت داشتن جسارت خود در دانشگاه‌ها و حوزه‌های دیگر به زندگی طبیعی خود ادامه می‌دهند.

وی با بیان اینکه معلولین هزینه‌های گوناگونی را به منظور مالیات به دولت پرداخت می‌کنند، گفت: واقعا این سوال مطرح است که در قبال مالیاتی که دولت و همچنین شهریه که دانشگاه از افراد اخذ می‌کنند، چه امکانات قابل توجهی را در اختیار این شهروندان و دانشجویان قرار داده است؟!

مبصر با بیان اینکه کسی پاسخگو نیازها و مشکلات دانشجویان دارای معلولیت نیست، گفت: وزارت علوم باید دانشگاه را موظف کند که ساختمان‌هایشان را برای استفاده افراد دارای معلولیت مناسب سازی کند و هیات نظارتی را مبنی بر اجرای این طرح در دانشگاه‌ها حاکم کند.

وی همچنین گفت: دانشگاه‌هایی که قابلیت مناسب سازی را ندارند، باید در جایی دیگر اسکان پیدا کنند، چرا که ادامه تحصیل حق تمام انسان‌هاست و این مساله امریست که وزارتین باید به طور جدی به آن توجه کنند.

زراعت: عدم وجود فضای مناسب باعث ترک تحصیل بسیاری از دانشجویان معلول شده است

در بخشی دیگر معصومه زراعت، لیسانس علوم تربیتی گرایش برنامه‌ریزی مشکلات دانشجویان معلولیت را نبود فضای مناسب در دانشگاه‌ها دانست و افزود: عدم وجود فضای مناسب که باعث ترک تحصیل بسیاری از دانشجویان معلول شده است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر 10 سال سابقه کاری در مراکز مختلف داشته است،‌ اظهار کرد: در زمانی که دانشجو بودم به خاطر نامناسب‌سازی مکان‌های دانشگاه نمی‌توانستم وارد دانشگاه شوم.

زراعت با اشاره به همسر معلول خود، گفت: در حال حاضر همسرم در دانشگاه پیام نور شهر ری تحصیل می‌کند. وی فردی توانمند و دارای رتبه در مسابقات اتوکت است، اما در دانشگاه به دلیل وجود مشکلات ساختمانی به سختی ادامه تحصیل می‌دهد.

وی افزود: دانشگاه پیام نور شهر ری فاقد دستشویی فرنگی و حتی آسانسور است و به همین دلیل دانشجویان معلول نمی‌توانند به راحتی در این کلاس حاضر شوند.

زراعت با بیان اینکه اکثر دانشگاه‌ها فاقد رمپ می‌باشند،‌ گفت: دانشگاه‌هایی که رمپ دارند آنقدر شیب آنها زیاد است که فرد معلول به تنهایی نمی‌تواند از آن استفاده کند.

وی با اشاره به زمان تحصیل خود، خاطرنشان کرد: در آن زمان به علت اینکه از اعصا استفاده می‌کردم می‌توانستم از این فضای نامطلوب دانشگاه بهره ببرم، اما در حال حاضر به علت اینکه وضعیت جسمانی‌ام بدتر شده است، نمی‌توانم ادامه تحصیل بدهم و همچنین انگیزه‌ای برای این امر نیز ندارم.

رعدی: اجازه هیات علمی شدن را به یک فرد معلول نمی‌دهند

در ادامه طاهر رعدی فارغ التحصیل کارشناسی ارشد با اشاره به مشکلات ناشی از عدم مناسب‌سازی دانشگاه‌ها برای ادامه تحصیل افراد دارای معلولیت، اظهار کرد: حدود 25 سال قهرمان کشوری شنا هستم و حدود 20 سال است که نماینده معلولین در ایران هستم.

وی با بیان اینکه در حال حاضر کارشناس نظارت به درمان دانشگاه شهید بهشتی در ساختمان قدیمی وزارت بهداشت هستم، گفت: متاسفانه ساختمان وزارت بهداشت نیز فاقد دستشویی فرنگی است.

رعدی با بیان اینکه وزارت بهداشت سرویس ایاب و ذهاب برای معلولین در نظر نگرفته است،‌ گفت: به نظر من باید برای حل مشکلات معلولین اول سراغ وزارتخانه‌ها رفت و تا زمانی که مشکلات در وزارتخانه برطرف نشود، انتظاری از دانشگاه‌ها نیست.

وی با بیان اینکه دانشگاه اجازه هیات علمی شدن را به یک فرد معلول نمی‌دهند،‌ گفت: متاسفانه در حال حاضر قانونی مبنی بر عدم معلم و استاد شدن در وزارتین علوم و بهداشت وجود دارد و دلیل این امر را تاثیر نامطلوب بر روحیه دانش‌آموزان و دانشجویان قلمداد می‌کنند.

رعدی تصریح کرد: وزارتخانه‌ها باید این مساله را که یک فرد با وجود معلولیت توانسته‌ است به این مقام و رتبه دست پیدا کند را الگویی برای جوانان در نظر بگیرد و عرصه را برای فعالیت معلولین باز کند.

وی با بیان اینکه از سال 76 تاکنون انگیزه‌ای برای دریافت مدرک دکتری و شرکت در این ‌آزمون ندارم،‌ گفت: به دلیل اینکه در دانشگاه‌ها فضای مناسب برای ادامه تحصیل افراد معلول وجود ندارد و همین که پس از دریافت مدرک دکتری اجازه هیات علمی شدن به من داده نمی‌شود.

رعدی با بیان اینکه عملا جای ترقی و پیشرفت را برای معلولین سد کرده‌اند،‌ اظهار کرد: امیدوارم به معلولین بیش از پیش بها داده شود و آنها بتوانند در عرصه‌های مختلف استعدادها و توانمندی‌های خود را عرضه کنند.

در ادامه مژگان صحت‌مند با بیان اینکه در حال حاضر هم دانشجوی دانشگاه و هم کارمند شهرداری هستم، گفت: اعتقاد من این است که معلولین با بال شکسته هم می‌توانند پرواز کنند و این معلولیت هیچگاه برای خودم محدودیت تلقی نکردم و اجازه این را ندادم که این مساله مانع پیشرفت من در مراحل مختلف شود.

وی با اشاره به مشکلات ناشی از عدم مناسب‌سازی دانشگاه برای ادامه تحصیل افراد دارای معلولیت، گفت: اصلی‌ترین مشکلی که در دانشگاه برای دانشجویان معلول وجود دارد مشکل نبود آسانسور است.

صحت‌مند با بیان اینکه در بسیاری از دانشگاه‌های کشور آسانسور وجود ندارد،‌ اظهار کرد: متاسفانه دانشگاه‌هایی که مجهز به آسانسور هستند، آسانسورهای ‌آنها زوج و فرد است این مساله مشکلاتی را برای دانشجویان ایجاد کرده است.

وی افزود: متاسفانه در حال حاضر تمامی واحدهای مالی و آموزشی دانشگاه در زیرزمین واقع شده است و ما برای رفتن به این قسمت‌ها باید از فرد دیگری کمک بگیریم.

صحت‌مند با بیان اینکه در جلوی بسیاری از دانشگاه‌ها سنگ‌های مرمر وجود دارد،‌ اظهار کرد: وجود این سنگ‌ها مانع از عبور سریع معلولین شده است و متاسفانه این مساله باعث زمین خوردن بسیاری از معلولین در دانشگاه شده است.

در ادامه هدیه مراد حاصلی فارغ التحصیل کارشناسی ارشد حسابداری از دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب و همچنین شاغل در شهرداری منطقه 2 تهران، اظهار کرد: به نظر من یکی از عواملی که باعث شده معلولین از تحصیل جا بمانند و بدون ایجاد انگیزه در خانه ساکن شوند، عدم وجود مناسب‌سازی دانشگاه‌ها برای افراد دارای معلولیت است که دانشجویان معلول باید با مشکلاتی از جمله رفت و آمد و غیره دست و پنجه نرم کنند.

وی با بیان اینکه این مساله بارها به مسئولین گوشزد شده است،‌ گفت: متاسفانه مسئولین به جای رسیدگی به خواسته معلولین به گونه‌ای عمل می‌کند که معلولان از خواسته‌های خودشان بکاهند و تاثیری در این زمینه دیده نشود.

در ادامه افشین پرفکت مقدم با بیان اینکه 15 سال پیش مهندسی خود را از دانشگاه آزاد تهران جنوب دریافت کرده‌ام، گفت: متاسفانه در آن زمان با مشکلات بسیاری از جمله آزمایشگاه،‌ آسانسور و مشکلات دیگری که دوستان به آن اشاره کرده‌اند دست و پنجه نرم می‌کردم، چرا که در آن زمان دانشگاه ما در خیابان افسریه و آزمایشگاه در بلوار کشاورز بود و برای آدمی با وضعیت جسمانی من این مسیر راه اصلا مناسب نبود.

وی با بیان اینکه سال‌ها پیش در امتحان کارشناسی ارشد شرکت کرده‌ام، اما به علت سختی راه و مشکلات فضایی موجود یک ساعت از آزمون عقب ماندم، اظهار کرد: پس از آن دیگر علاقه و انگیزه‌ای برای شرکت در آزمون کارشناسی ارشد را نداشته‌ام.

در ادامه ندا فقیهی با اشاره به مشکلات و چالش‌های پیش روی دانشجویان معلول، خاطر نشان کرد: یکی دیگر از مشکلاتی که دانشویان در دانشگاه با آن دست و پنجه نرم کرده‌اند مشکل پارکینگ است، چرا که در دانشگاه های کشور هیچ مکانی برای ماشین این دسته از افراد تعبیه نشده است.