سوق یافتن نخبگان به سمت علوم انسانی/ رساله دانشجویان را سخت نکنید

برگزیدگان نهمین دوره جشنواره بین‌المللی فارابی با اشاره به مشکلات مرتبط با علوم انسانی تاکید کردند اتفاق در علوم انسانی زمانی رخ می‌دهد که نخبگان را به سمت علوم انسانی سوق دهیم.

به گزارش پرتال دانشگاهی به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از نهمین جشنواره بین‌المللی فارابی،برگزیدگان نهمین دوره جشنواره بین‌المللی فارابی با وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در ضیافت شام دبیرخانه جشنواره در باغ موزه نگارستان دانشگاه تهران دیدار و گفت‌و گو کردند.

در ابتدای این جلسه دکتر حسین میرزایی، دبیر جشنواره، ضمن خیرمقدم به برگزیدگان جشنواره نهم و حاضران در جلسه خاطر نشان کرد: دغدغه‌ای که وجود دارد، ارتباط بین اصحاب علوم انسانی و سیاستگذاران است و باعث شد تا این جلسه با حضور دکتر منصور غلامی، وزیر علوم برگزار شود.

وی افزود: بر اساس آیین‌نامه جشنواره، در سه بخش لوح تقدیر توسط رئیس جمهور امضاء و اهداء می‌شود.  بخش بین‌الملل، بخش ویژه و رتبه‌های اول بخش داخلی اعم از بزرگسال و جوان، و لوح سایر برگزیدگان به صورت مشترک توسط وزیر علوم و معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور (رئیس بنیاد ملی نخبگان) امضاء و اهداء می‌شود. امسال و سال گذشته نیز بر همین اساس عمل شده است. بخش داخلی نیز در بنیاد ملی نخبگان ثبت می‌شود و بخشی از جایزه را بنیاد پذیرفته و باقی آن را دبیرخانه اهداء می‌کند.

میرزایی در ادامه با اشاره به تاریخچه باغ نگارستان گفت: این مکان دارالمعلمین بوده است و سپس دانشسرای عالی و ابتدای تاسیس دانشگاه در این مکان مستقر شده است و از سال ۱۳۵۱ تا سال ۱۳۷۱ نیز دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران بوده است و قرار بود تا پارکینگ سازمان برنامه شود اما یادداشت دکتر مرحوم روح‌الامینی در روزنامه اطلاعات که به همت حجت‌الاسلام سیدمحمود دعایی چاپ شد و با حمایت مرحوم دکتر حسن حبیبی این محل حفظ شد و امروز به این صورت میزبان اهل علم و فرهنگ است.

دکتر عبدالحسین نیک‌گهر، مترجم برتر دوره نهم جشنواره فارابی، با ذکر یاد و نام دکتر غلامحسین صدیقی و خاطراتی از محل باغ نگارستان گفت: صدیقی این بنا را دومین بنای فرهنگی ایران می‌دانست.

وی افزود: در دوره‌های کارشناسی‌ارشد و دکتری دوران پر استرسی را دانشجویان برای ارائه رساله طی می‌کنند. در دوره تهیه رساله سعی کنید اضطراب دانشجویان را کم کنید و با آیین‌نامه‌های دست و پا گیر این اضطراب را زیاد نکنیم. نگذارید بیش از آنکه این رساله‌ها اضطراب ایجاد می‌کنند، دانشجویان به لحاظ زمان و سایر مسائل دچار استرس شوند.

دکتر روح‌الله بهرامی، برگزیده گروه تاریخ، جغرافیا و باستان‌شناسی این دوره جشنواره با اشاره به تلاش‌های یک دهه جشنواره فارابی گفت: اتفاقی که باید رخ دهد و انجام نشده است، این است که دوره‌های مختلف برگزیدگانی داشته است و کسی نیامده است این حلقه را به هم وصل کند و باید از همین مجموعه استفاده کرد. این حلقه مشورتی می‌تواند به وزیر علوم در حوزه علوم انسانی کمک کند.

وی با اشاره به سخنان رئیس‌جمهور در اختتامیه جشنواره تاکید کرد: اتفاق در علوم انسانی زمانی رخ می‌دهد که نخبگان را به سمت علوم انسانی سوق دهیم و انگیزه‌ها و نگرانی‌های آنها را رفع کنیم. از دوره‌های راهنمایی و دبیرستان باید به علوم انسانی توجه کنیم. رفع نگرانی‌ها، بررسی مسائل اساسی این حوزه و ساماندهی وضعیت نخبگان می‌تواند تاثیر مثبتی داشته باشد.

دکتر حسن دانایی‌فرد، برگزیده گروه علوم اقتصادی جشنواره نیز در ادامه این جلسه تاکید کرد: دانشی که در دانشگاه تولید می‌شود باید به درد جامعه بخورد. در هیچ جای دنیا استادی مقالات خود را به دست نمی‌گیرد و التماس کند از آن بهره ببرند. در همه جای دنیا حائل بین دانشگاه، صنعت و جامعه وجود دارد و دانش را محلی و بومی می‌کنند و به کار می‌برند.

وی با اشاره به تئوری انگیزش یادآور شد: کاربرد این نظریه کاری خلاقانه است. مدیران و جامعه فکر می‌کند ما باید نسخه دهیم، اما یک فرد باید خلاقیت داشته باشد و این علم را به کار بگیرد. علمیت دانش ضامن به کارگیری آن نیست. کیفیت دانش ما عالی نیست اما نباید هر مقاله‌ای را که می‌نویسیم التماس کنیم تا بخوانند. ما در دانشگاه کار کاربردی و بنیادین می‌کنیم و هر کسی بهره خود را می‌برد.

صدیقه سادات هاشمی، برگزیده جوان فارابی در گروه مدیریت، خاطر نشان کرد: آثار ما در نشریات علمی بسیار سخت پذیرفته می‌شود. روند پذیرش آثار در نشریات علمی- پژوهشی به سمتی می‌رود که آثار برجسته علوم انسانی به دلیل شناخته نشدن ارزش کنار گذاشته می‌شود و آثار ساده کنار گذاشته می‌شوند. مثلاً مقاله اثر برگزیده من در نشریات پذیرفته نشده است. بخشی از آن به دلیل جوان بودن و بخشی دیگر به دلیل رویکرد پوزیتویستی آنهاست و این باعث می‌شود که ضوابط کمی ارتقاء کیفیت را قربانی می‌کند.

در ادامه این نشست، منیر دورکیچ، برگزیده بخش بین‌الملل جشنواره فارابی در سخنانی گفت: دغدغه‌هایی که درباره علوم انسانی در جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، در سایر کشورها از جمله کشور من بوسنی و هرزگوین هم وجود دارد و اوضاع علوم انسانی در همه جای دنیا یکسان است. می‌توانیم وظایف خود را انجام دهیم و نسل جوان را به شکل بهتر آموزش دهیم و وظیفه خودمان را انجام دهیم و بعد انتقاد کنیم.

وی درباره مطالعات ایران‌شناسی یادآور شد: در حوزه ایران‌شناسی در بوسنی و هرزگوین از سال ۱۹۵۰ میلادی در دانشکده فلسفه دانشگاه سارایوو این رشته تاسیس شده است اما سابقه مطالعات ایران‌شناسی سابقه بیشتری دارد و بیش از پنج قرن قدمت دارد و شخصیت‌هایی را داریم که به زبان فارسی نوشته‌اند و علاقه‌مندان زیادی نسبت به متون زبان فارسی داشته‌ایم و ۵۰۳ سال است که جلسات مثنوی‌خوانی در کشورمان داریم. لازم است به مطالعات ایران‌شناسی توجه بیشتری کنیم.

در ادامه دکتر هاینتس گائوبه، برگزیده دیگر خارجی جشنواره نهم،  درباره سابقه مطالعاتی خود درباره ایران گفت: بیشتر کارها و فعالیت‌های مطالعاتی من درباره ایران بوده است. پرسش در مطالعات ایران تنها از زبان نبوده است بلکه درباره اینکه چگونه ایران توسعه یافت و پیش رفت نیز پرسش تحقیقاتی بوده است. اما کارهای کمی در ابتدای فعالیت‌های من به شکل دانشگاهی انجام شده بود.

استاد محمدعلی قره‌داغی، برگزیده دیگر جشنواره نهم از عراق نیز در سخنانی درباره اهمیت توجه به حوزه مطالعات ایران‌شناسی و لزوم تهیه لوازم آن تاکید کرد: هرچه بتوانیم این امکان را فراهم کنیم که دسترسی بیشتری به این مجموعه­ های خطی فراهم شود، می ­توانیم به هدف و آرمان خویش نزدیک­تر شویم.

وی افزود: درمی ­یابیم که این مراکز و مؤسسات با آثار و تحقیقات هر دو گروه به شکوفایی و کمال می­ رسد و معرفت و ادبیات از طریق دانشمندان و علمایی دچار تحول و شکوفایی و نوآوری خواهد شد و سرشار از نبوغ و بداعت و اصالت خواهد بود که بتوانیم به این مهم دست یابیم. به خاطر همین هم­ افزایی و مشارکت و دیالوگ بوده که در طی تاریخ آثار درخشان و ماندگاری را تقدیم به تاریخ و میراث ماندگار ادبی- فرهنگی ایران و اسلام کرده­ اند.

نسیبه زنجری، برگزیده جوان گروه علوم اجتماعی جشنواره نهم نیز با اشاره به لزوم ارتباط دانشگاه و سیاستگذاری گفت: حلقه مفقوده بحث ترجمان دانش است و لازم است نظریه‌پردازی و پایان‌نامه در قالب یک صفحه نوشته شود و در قالب یک کتابچه به عنوان خلاصه سیاستگذاری نوشته شود و در قالب اینفوگرافی از این یافته‌ها استفاده کنند.

دکتر سیدمحمد نقی‌زاده، نظریه‌پرداز برتر نهمین جشنواره بین‌المللی فارابی، با اشاره به مشکلات دانشگاه‌های علوم انسانی کشور تاکید کرد: در آیین‌نامه دکتری آمده است که اساتید داور به پیشنهاد استاد راهنما انتخاب شوند در حالی که در دیگر کشورها استاد راهنما در جلسه حق صحبت ندارد و در دانشگاهی که درس خواندیم رساله به دیگر کشورها می‌رفت و کسی اصلاحات را نمی‌دانست. 

وی افزود: اینجا در ایران همه با هم رو در بایستی دارند و ضربدری برای پایان‌نامه‌ها استاد راهنما و مشاور هستیم و نمی‌رسد آنها را مطالعه کند. برای داوری ۱۰ رساله به هر فرد می‌دهند که درصد بالایی از آنها شبیه هم هستند.

نقی زاده افزود: برای چاپ مقاله اسم دانشجو را بر اساس آیین‌نامه باید اول بنویسیم و این خلاف ادب است.

وی از وزیر علوم درخواست کرد: هر گونه که می‌توانید جلوی پایان‌نامه فروشی را بگیرید! سمینارهایی برگزار می‌شود و از هر دانشجو پول می‌گیرد، باید جلوی آنها را بگیرید. در سمینارهای خارجی اولین مقاله برای وزیر یا دبیر آن بود که منابع آن مقالاتی بود که سایر اساتید داده بودند و این یعنی مقالات را باید وزراء بخوانند و استفاده کنند.

این برگزیده جشنواره افزود: مقاله مستخرج از پایان‌نامه یعنی چه؟ استاد داور در جلسه رودربایستی نمی‌تواند به راهنما بگوید که کار خوب نیست. در کشورهای دیگر این گونه نیست که برای اجازه دفاع مقاله دهند.

در ادامه این نشست نماینده آیت‌الله محمد آصف محسنی نیز با معرفی این دانشمند اسلام‌شناس از انتخاب دبیرخانه جشنواره قدردانی کرد. نماینده دکتر محمود ایوب نیز با تشکر از دبیرخانه جشنواره فارابی به اهمیت فرهنگ ایرانی اشاره کرد و با قرائت متنی از دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی درباره دکتر زریاب خویی و فرهنگ ایرانی، فرهنگ و زبان فارسی را در معرض خطر دانست. 

وی گفت: اگر دانشگاه‌های ما فرهنگ طرح درس استاندارد را به کار بندند سطح علمی ما ارتقاء خواهد یافت. طرح درس در کشورهای دیگر از حقوق دانشجوست و استاد باید طرح درس دقیق هر جلسه را در سایت دانشگاه قرار دهد.

در پایان این نشست وزیر علوم، تحقیقات و فناوری ضمن ابراز خرسندی از نشست صبح اختتامیه به علاقه شخصی به علوم انسانی اشاره و بیان کرد: این سنت وجود دارد که فرزندانمان را به سمت علایق خود هدایت می‌کنیم. این اتفاق نیفتاده است اما دوستانی داشتم که در حوزه علوم انسانی دستی داشتند و لذت برده‌ام. از همه استادان و محققین و استادانی که از خارج از کشور تشریف آوردند و در این محفل صمیمی حاضر شدند، سپاسگزارم.

وی گفت:  این نشست‌ها پیام خوبی دارد که به اینگونه نشست‌ها توجه کنیم و نشست‌های تخصصی مهم است و مزیت‌هایی دارد که ما مجریان و مدیران باید به بحث‌های علوم انسانی بیشتر توجه کنند. در بحث مدیریت جامعه غفلت زیاد داشته‌ایم از باب اینکه صاحبان اندیشه و متخصصان علوم انسانی را خیلی به طرفشان نرفته‌ایم و بخش‌های مخت?