اسرار استون هنج

استون هنج مکانی بوده که معمولا کاهنان و مردم عادی به هنگام طلوع آفتاب نخستین روز تابستان در آن گرد هم می آمدند و روی طبل ها می کوبیدند اما شواهد، بسیاری نیز در دست است که این بنا به منظور ستایش آسمان شب ساخته شده است. طلوع آفتاب در آغاز تابستان (بلندترین روز سال.) مردم دوره باستان همراه با کاهنان سفیدپوش منتظر لحظه طلوع افتاب می ماندند تا اولین پرتوهای خورشید در افق پدیدار شود و روی سنگ پاشنه بتابد. اما ابهامات جدی در خصوص ابعاد دیگر این آیین گرامیداشت زمان وجود دارد. باستان شناسان بسیاری از باورهای قدیمی را به چالش کشیده اند از ارتباط این بنا با طلوع آفتاب در آغاز تابستان تا نظریه هایی راجع به اهداف سازندگان اصلی بنا و نظریه ای جدید مطرح کرده اند که اصلا چرا این بنا ساخته شده است. مدت هاست نادرستی بسیاری از موضوعاتی که درباره استون هنج مطرح می شود، آشکار شده است. کاهنان در ساخت این بنا نقشی نداشته اند و صرفا برای مراسم مذهبی از آن بهره می برده اند.

در واقع، تفکر کنونی بر این اساس است که نه کاهنان و نه هیچ کس دیگری در ساخت استون هنج نقشی نداشته اند. در طول پنج هزار سال اخیر ساختارهای مختلفی در همین مکان و هریک پیچیده تر از دیگری ایجاد شده است. آنچه در ابتدا وجود داشت یک هنج ساده یا خندق مدور بود که یک راه آب داشته و در طول هزار سال بعد توسط دو حلقه از سنگ های ایستاده و متحدالمرکز احاطه شد.( احتمالا برای ساخت آن از ۸۰ قطعه سنگ آتشفشانی باریک به نام سنگ آبی استفاده کردند.) پس از گذشت ۵۰۰ سال یا بیشتر بنا راز و رمزهای خاصی به همراه داشت. علت ساختن خندق اولیه چه بود؟ چرا در هزاره بعدی دو حلقه از سنگ های آبی به آن افزوده شد و چگونه این سنگ ها از محلی که ۳۸۰ کیلومتر دورتر از بنا بوده آن هم قبل از اختراع چرخ حمل شده است؟ چرا ساختار استون هنج به گونه ای است که به نظر می رسد با پدیده های نجومی در ارتباط است؟

بحث درباره استون هنج ده ها سال است که سر و صدای زیادی به پا کرده است. دانشگاهیان در حوزه های مختلف از اخترفیزیک و باستان شناسی تا مهندسی نظریه های متعددی مطرح کرده اند. به علاوه روشن است که اسرار استون هنج فقط می تواند با یک رویکرد چند جانبه حل شود. این موضوع باعث می شود محققان نگاهی نو به اسرار استون هنج داشته باشند؛ نگاهی نو به معنای واقعی کلمه.

یکی از تناقض های موجود در استون هنج، هم ترازی بین دایره میانی و هیل استون( که در خارج از این حلقه قرار دارد) و محل طلوع آفتاب در روز اول تابستان است. این ترازو چندان دقیق نیست و موضوعی است که معمولا به تغییر محور زمین از زمان ساخت بنا تاکنون نسبت داده می شود. با این حال بسیاری بر این باورند که هیل استون هرگز در محل دقیق قرار نداشته است. در حالی که اندکی خطا در محاسبه سازندگان اولیه بنا طبیعی به نظر می رسد. تحقیقات ستاره شناسان در دهه ۶۰ نشان می دهد که چنین خطایی وجود نداشته است.

از ویژگی های این اثر تاریخی می توان به ارتباط با پدیده های آسمانی از چرخه ماه تا سیکل پیچیده خسوف و کسوف اشاره کرد.

این ایده که استون هنج یک رصدخانه نجومی پیچیده است در میان عامه مردم پذیرفته شده اما باستان شناسان معتقدند که هنوز ابعاد ناشناخته ای در این بنا نهفته است. حتی اگر چنین باشد، اهمیت نجومی بنا در تعیین هم ترازی هرگز جای تردید نخواهد داشت. سال ۱۹۷۹ در حفاری های انجام شده در نزدیکی هیل استون سنگ دیگری کشف شد که قابلیت تنظیم پرتوهای نور را در ۵ هزار سال پیش داشته است.

به نظر می رسد حتی استون هنج اولیه که فقط یک خندق مدور به قطر ۱۰۰ متر و یک راه آب بوده، در بررسی برخی از پدیده های آسمانی کاربرد داشته است. اما چطور؟ یکی از کاربردهای آن در برگزاری مراسم مذهبی بوده است. اما در سال ۱۹۹۵ ستاره شناس بریتانیایی، دکتر دونکن استیل نظریه ای متفاوت ارائه کرد: اساسا استون هنج به منظور پیش بینی فجایع کیهانی ساخته شده است.

شهاب سنگ ها یک خطر جدی برای ادامه حیات روی کره زمین محسوب می شوند و تحقیقات دکتر استیل نیز روی مسیر دنباله شهاب سنگ ها متمرکز شده است. عبور زمین از میان بقایای یک شهاب سنگ، می تواند بسیارمخرب و ویرانگر باشد. دکتر استیل نشان داد که چگونه در اثر عبور یک شهاب سنگ تخریب گسترده ای در ۵ هزار سال قبل روی زمین اتفاق افتاد؛ دقیقا همان زمانی که استون هنج اولیه در حال ساخته شدن بوده است. نکته جالب تر اینکه کره زمین هر ساله حدود آغاز فصل تابستان از میان متراکم ترین بقایای شهاب سنگ ها عبور می کرده است و این پدیده در آسمان شب، دقیقا در جایی که هیل استون قرار دارد، قابل مشاهده بوده است.

● احترام به مادر زمین

حتی اگر استون هنج اولیه فقط یک سیستم هشدار دهنده پدیده های کیهانی بوده باشد. در زمان تکمیل مرحله نهایی ساخت آن، خطر شهابسنگ ها به کلی از بین رفته بود. پس هدف از ادامه ساخت آن چه بود؟

باز هم نظریه های متعددی در این زمینه وجود دارد. برخی از محققان بر این باورند که نشانه هایی از وجود سایر فرهنگ در همان زمان در اطراف استون هنج وجود دارد. دکتر ترنس میدان از دانشگاه آکسفورد می گوید: کشاورزان دوره نوسنگی به مادر زمین و پدر آسمان اعتقاد داشته اند. بنابراین سنگ های چیده شده در استون هنج تشکیل دهنده معبدی با سقف آسمان بوده که به طور ضمنی به پرستش مادر زمین نیز اختصاص یافته است. براساس یافته های دکتر میدن، سنگ های بزرگ سارسن تریلیتون در میان استون هنج ساختاری رحم مانند را تشکیل می دهد که در آغاز تابستان از اهمیت خاصی برخوردار است. دکتر میدن می افزاید: فقط نور صبحگاه آغاز تابستان است که به درون طاق این ساختار نفوذ می کند. این اتفاق می تواند نمادی از یک پیوند افسانه ای میان پدر آسمان و مادر زمین باشد.

● درخشش ستاره

تعداد زیادی از باستان شناسان معتقدند که ارتباط میان استون هنج و روز اول تابستان بیش از حد مورد توجه قرار گرفته است. به اعتقاد این گروه از باستان شناسان، دیدگاه سنتی ای که در خصوص اهمیت بناهای تاریخی وجود دارد. ممکن است دقیقا برعکس حقیقت نهفته در آن باشد. در حال حاضر، آنها به جای تمرکز روی طلوع آفتاب در آغاز تابستان، روی غروب آفتاب در ابتدای زمستان متمرکز شده اند. جولیان ریچاردز، مشاور باستان شناسی توضیح می دهد: این یک کشف جدید نیست. از نظر فیزیکی نیز کاملا مشخص است که استون هنج در هر دو زمینه کاربرد داشته است. اما شواهد به دست آمده از سایر نقاط حاکی از آن است که شاید آغاز زمستان اهمیت بیشتری داشته باشد. به عنوان مثال، او از بناهای مهم دوران نو سنگی یاد می کند. (ماشاوی در اورکنی و نیوگرانگ در ایرلند) هر دو این بناها حدودا همزمان با بنای استون هنج اصلی ساخته شده اند اما هدف سازندگان آنها کاملا آشکار و بدون ابهام است. این دو بنا فقط قابلیت تابش نور در یک جهت را دارند و آن هم به منظور تعیین شب یلدا و غروب آفتاب در آغاز زمستان است.

به هر حال طراحی پیچیده استون هنج نشان می دهد که طراحان آن به دنبال موضوعی فراتر از غروب آفتاب در آغاز زمستان بوده اند. سنگ دوقلو و ساختار نعل اسبی ممکن است نشانه ای از شی ء آسمانی دیگری باشد که در آسمان شب قابل رویت است: ماه.

در مطالعاتی که نتایج آن در سال گذشته منتشر شد. نگاهی نو به این بنای تاریخی شده و آن عبارت است از تغییر زاویه دید از هیل استون به استون هنج، از بیرون به درون بنا با نگاهی از این زاویه در می یابیم سنگ های سارسن تریلیتون در وسط استون هنج مانند پنجره هایی هستندکه موقعیت خورشید و ماه را در آسمان تقریبا تکرار می کند. خورشید فقط یک بار در سال در نقطه مناسب خود قرار می گیرد: لحظه غروب در آغاز زمستان . به هر حال به نظر می رسد سازندگان استون هنج چرخه دیگری را هم مدنظر داشته اند که هر ۱۹ سال یک بار تکرار می شود. شب یلدا همزمان با عدم رویت ماه در آسمان خواهد بود و بلندترین و تاریک ترین شب سال رقم می خورد. در چنین شبی، تعداد ستارگان بیشتری و به مدت طولانی تری قابل رویت هستند. این رویداد ممکن است نشانه شروع مراسم یادبود اجداد و پیشینیان بوده باشد؛ با نمادی از ستارگان بی شماری که در این شب طولانی در آسمان قابل مشاهده هستند.

تصور اینکه مردم دوران ما قبل تاریخ چنین دانش عمیقی در زمینه نجوم داشته اند، باور نکردنی است. اما باستان شناسان مطمئن هستند که سازندگان استون هنج به خوبی از چرخه ۱۹ ساله ماه آگاه بوده اند و گواه این مدعا ۱۹ قطعه سنگ آبی است که به دقت چیده شده اند.

برای تایید این نظریه جدید باید دانشمندان رشته های مختلف با یکدیگر همکاری داشته باشند. به این منظور همکاری دانشمندان در زمینه های مختلف شامل نجوم دوران باستان، طراحی دوران باستان، مردم شناسی، مدلسازی رایانه ای و چندین رشته لازم است.

به هر حال شواهد کشف شده تا به امروز حاکی از آن است که محققان در آستانه دستیابی به موقعیتی بزرگ در درک معمای استون هنج قرار دارند.

● چرا استون هنج ساخته شده است؟

۱) پیش بینی تاثیر ستاره دنباله دار :

تاریخ ساخت و جهت قرار گیری استون هنج نشان دهنده آن است که این بنا به منظور تعیین موقعیت یک ستاره دنباله دار مورد استفاده قرار گرفته و بقایای آن نیز ۵ هزار سال پیش با زمین برخورد کرده است.

۲) جشن حاصلخیزی:

تابش نور آفتاب در نخستین روز تابستان بر استون هنج، نشانه ای برای آغاز مراسم مذهبی شکرگذاری و جشن حاصلخیزی بوده است.

۳) محاسبات نجومی:

ستاره شناس معروف جرالد بوستون آمریکا معتقد است این بنا ویژگی هایی دارد که برای پیش بینی هم ترازی ها، مسوف و خسوف قابل استفاده بوده است.

۴) مرکز درمانی:

پروفسور باستان شناس، تام دارویل از دانشگاه بورتموث و همکارانش شواهدی از بیماری در میان بقایای اجساد کشف شده در نزدیکی استون هنج یافته اند. شاید بتوان گفت که این مکان در گذشته مرکزی برای شفای معجزه آسای بیماران بوده است.

۵) پرستشگاهی مذهبی :

معروف ترین نظریه این است که استون هنج مکانی برای برگزاری مراسم مذهبی بوده است. روستای مربوط به دوران نوسنگی در سه کیلومتری شمال شرق استون هنج کشف شده که به نظر می رسد محلی برای اقامت افرادی بوده است که به قصد شرکت در مراسم مذهبی راهی این منطقه شده اند.

۶) یادبودی افسانه ای :

در اوایل قرن ۱۲ میلادی، مورخی به نام جفری مونموث ادعا کرد که این بنا یادبودی است برای قتل عام اشراف بریتانیا توسط یکی از پادشاهان ساکسون، به نام هنجیست و این سنگ ها نیز از ایرلند کنونی به این مکان آورده شده اند.

۷) جابه جایی سنگ ها:

● چگونه سنگ هایی به این بزرگی به این مکان منتقل شده اند؟

تنها نکته اسرارآمیز در این بنا مربوط به دوران ماقبل تاریخ این نیست که چرا استون هنج ساخته شده است بلکه چگونگی ساخت آن هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد. بیشترین توجه روی سنگ های به اصطلاح آبی متمرکز شده که ۴ هزار سال پیش در ساخت دو حلقه متحدالمرکز در این بنا به کار رفته است. سازندگان استون هنج چگونه توانسته اند سنگ های آبی خاکستری چهار تنی را از نزدیک ترین منبع در فاصله بیش از ۳۸۰ کیلومتری در منطقه پرسلی هیلز واقع در غرب ولز جابه جا کنند؟

یک توضیح ساده این است که از نوعی جابه جایی ترکیبی شامل آب رودخانه به علاوه نیروی انسانی استفاده شده است. برخی نیز بر این باورند که سنگ های آبی در همان نزدیکی محل قرار گیری استون هنج وجود داشته اند و در واقع این سنگ ها بازمانده یخچالهای طبیعی ای هستند که ۴۰ هزار سال پیش بخش عمده ای از بریتانیا زیر پوشش آن قرار داشته است. به هر حال مطالعات محققان دانشگاه ولز نشان می دهد که اولین بار سنگ های آبی ۱۴ هزار سال پیش در معرض هوا قرار گرفته اند و این زمان بسیار دیرتر از زمانی است که این سنگ ها توسط یخچالهای طبیعی در این مکان فرو نشسته باشند. بنابر اسرار استون هنج همچنان به قوت خود باقی است.