عزت نفس و نقش آن در سلامت رواني انسان

عزت نفس و نقش  آن در سلامت رواني انسان

همه ما دوست داريم از نظر رواني راحت زندگي کنيم. پيشرفت کنيم. ارتباطات اجتمائي موفقي داشته باشيم. اعتماد به نفس داشته باشيم. بتوانيم از زندگي خود لذت ببريم و از افسردگي و اضطراب به دور باشيم. همه اين فاکتور ها به عزت نفس مربوط مي شود. براي اينکه بفهيم عزت نفس چيست، بايد دو اصطلاح ديگر را توضيح دهيم.
خود پنداره: تمام ويژگيها و خصوصياتي که ما خود را با آنها توصيف مي کنيم خود پنداره يا خود ادراک شده مي گويند. مثلا، من يک فوتباليست هستم. يا من يک دانش آموز زرنگ هستم.
خود پنداره خصوصيات فردي را چه مثبت و چه منفي نشان مي دهد، که ما بوسيله ي آنها از خود شناخت پيدا مي کنيم و به خودآگاهي مي رسيم .
خود ايده آل: تصوري که ما دوست داريم از خود داشته باشيم. خود ايده آل مي گويند. مثلا، من دوست دارم که يک هنرپيشه شوم.
خود ايده آل يک درخواست صادقانه از خود است گرچه ممکن است ايده آل هاي فرد دست نيافتني باشند اما اگرخود ايده آل منطقي و قابل دسترس باشد در سرنوشت رواني انسان تاثير زيادي دارد. بعضاً براي درمان فرد مجبور هستيم خود ايده آل فرد را تعديل و منطقي سازيم.
عزت نفس: ارزشي که انسان به اطلاعات درون خود پنداره خود قائل است عزت نفس مي گويند که بر اساس اعتقادات فرد نسبت به ويژگيهاي خود ناشي مي شود. مثلا اگر دانش آموزي از نظر درسي ضعيف باشد(خود پنداره) در حاليکه او اعتقاد داشته باشد که دانش آموز ممتاز بودن ارزش زيادي دارد از عزت نفس پائين رنج ميبرد. يعني اين فرد در خود پنداره ويژگي دارد که ارزشي براي آن قائل نيست و از آن راضي نيست. اين نارضايتي مي تواند انتقادهاي دروني را بهمراه داشته باشد.
از طرف ديگر بين خود پنداره و خود ايده آل مي تواند شکاف وجود داشته باشد يعني در خود ايده آل فرد، چيزي را مي طلبد که در خودپنداره که حقيقت رواني فرد را تشکيل مي دهد وجود ندارد. در اين صورت فرد نوعي احساس کمبود و احساس بي ارزشي مي کند و عزت نفس او سقوط مي کند. اما اگر بين خود پنداره و خود ايده آل انطباق وجود داشته باشد، فرد از عزت نفس بالايي برخوردار خواهد شد.
عزت نفس در زمينه هاي تحصيلي،خانوادگي،اجتماعي و جسماني قابل طرح است. در زمينه تحصيلي فرد بايد خود را دانش آموز خوبي بداند و در زمينه پيشرفت تحصيلي مورد تمجيد و ستايش باشد.
در زمينه خانوادگي فرد بايد خود را يک عنصر با ارزش خانواده بداند فکر کند که اعضاي خانواده او را دوست دارند و براي او ارزش قائل هستند.
در زمينه ي اجتماعي فرد بايد توسط دوستان پذيرفته شود و به عقايد او ارزش قائل شوند و او فکر کند که در بين دوستان و همسالان خود داراي اعتبار و ارزش هست.
در زمينه جسماني ،فرد از توانمندي ها و شکل ظاهري وضعيت جسماني خود راضي باشد.
احساس ارزشمندي فرد در زمينه هاي ياد شده، يک ارزيابي کلي به فرد دست مي دهد که او خود را انساني موفق و با ارزش تلقي مي کند، و به رضايت دروني مي رسد.
کسي که عزت نفس نداشته باشد اعتماد به نفس هم نخواهد داشت. تحقيقات ثابت کرده است که بين عزتن نفس و پيشرفت تحصيلي ارتباط وجود دارد و دانش آموزاني که عزت نفس دارند در تحصيل موفق تر هستند. همچنين بين کجروي هاي اجتماعي و عزت نفس ارتباط وجود دارد و انسانهاي بزهکار کمترين ميزان عزت نفس را دارند.
نداشتن عزت نفس موجب انتقاد شديد فرد از خود مي شود که عواقب آن بصورت اضطراب ،افسردگي، بي اعتمادي، پوچي و بيهودگي را به دنبال دارد. چنين فردي به علت نداشتن اعتماد به نفس در بسياري از زمينه ها دچار مشکلات فراوان شده و شکست مي خورد.


منبع  :school