اظهار دوستي fawn

انسان به گونه­ای آفریده شده است که مجبور است در جمع زندگی کند. زیرا او نیازهای بسیاری دارد که تا در جمع زندگی نکند برآورده نمی­شود. نیازهای جسمانی، نیازهای شناختی، نیازهای عاطفی، نیازهای اجتماعی از مهمترین نیازهایی می­باشند که تنها در زندگی جمعی و داشتن تعامل و روابط اجتماعی میسر است. بنابراین، یکی از ضروریات زندگی داشتن روابط دوستانه و صمیمانه است.

در اسلام روابط انسانها اعم از رابطه دوستی یا فامیلی باید بر اصول روابط ایمانی باشد. زیرا در روابط ایمانی ضمن اینکه روابط انسانی رعایت می­گردد، تعامل انسانی بر اساس آموزه­های دینی شکل می­گیرد و خوشبختی هر دو جهان را به دنبال دارد.

اصول اسلامی در روابط اجتماعی:

1-   ولایت و محبت؛ قرآن همه انسان­ها را سفارش به محبت کرده است و بیان کرده است که مردان و زنان مؤمن بعضی از آنها، اولیاء بعضی دیگر هستند. «وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ...»[1]

2-   ایمان؛ چنانچه در آیه 10 سوره مبارکه حجرات می­فرماید: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ...»

3-   همیاری در صبر؛ در آیه 200 سوره مبارکه آل عمران آمده است: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَ ...» ای کسانی که ایمان آورده‌اید! (در برابر مشکلات و هوسها،) استقامت کنید! و يكديگر را به صبر واداريد و...

4-   مشورت؛ در آیه 38 سوره مبارکه شوری می­فرماید: «وَالَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَینَهُمْ » و کسانی که دعوت پروردگارشان را اجابت کرده و نماز را برپا می‌دارند و کارهایشان به صورت مشورت در میان آنهاست و همچنین آیه 159 سوره مبارکه آل عمران که می­فرماید: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ الْمُتَوَكِّلِینَ» به (برکت) رحمت الهی، در برابر آنان [= مردم‌] نرم (و مهربان) شدی! و اگر خشن و سنگدل بودی از اطراف تو، پراکنده می‌شدند. پس آنها را ببخش و برای آنها آمرزش بطلب! و در کارها، با آنان مشورت کن! اما هنگامی که تصمیم گرفتی، (قاطع باش! ) بر خدا توکل کن! زیرا خداوند متوکلان را دوست دارد.

رابطه‏هایی كه در میان انسانها بر پایه و انگیزه دوست‏داشتن و محبت به وجود می­آید عمر بیشتری داشته و استوارتر از روابط دیگر است. اهرم نیرومند عشق و محبت نیز در بسیاری از زمینه‏های اجتماعی و ارتباطات انسانی، كارسازتر از عوامل دیگر است. از این‏رو ریشه‏یابی عوامل تقویت‏كننده دوستی، ریشه‏كنی عوامل سست‏كننده علاقه‏ها و استفاده از عوامل محبت‏آفرین، در بهبود مسایل معاشرت مهم است.

آنچه که در این میان مهم است آشكار كردن محبت و علاقه به دیگران است. اگر كسی را دوست دارید چه از دوستان و برادران ایمانی، یا نسبت به فرزندان و همسر و... این محبت را بر زبان آورید و آن را ابراز كنید تا محبتها افزوده شود و دوستیها تداوم و استمرار یابد. کلمه ابراز در لغت نامه دهخدا به معنای آشکار کردن،اظهار و ظاهر کردن آمده است.[2]

انسان علاقه دارد كه مورد توجه و محبت دیگران باشد. اگر آن دوستداران، محبت خود را آشكار كنند محبوب هم به محبان علاقه‏مند می‏شود و این محبت دو جانبه، زندگی­ها را از صفا و صمیمیت بیشتری برخوردار می‏سازد. ما اگر بدانیم كه خدا دوستمان دارد ما هم خدا را بیشتر دوست خواهیم داشت. اگر بدانیم و بفهمیم كه رسول خدا(ص) و اهل بیت علیهم السلام به ما شیعیان، عنایت و محبت دارند و این علاقه را بارها نشان داده و اظهار كرده‏اند محبت آنها نیز در دل ما بیشتر خواهد شد. خداوند بارها در قرآن كریم، محبت خویش را در آیاتی نظیر «اِنَّ اللّه‏َ یحبَّ الذّین ...» و «یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ» ابراز كرده است.

آنچه روابط دوستانه را نیرومندتر می‏سازد، ابراز علاقه است. ممكن است شما به كسی علاقه و ارادت داشته باشید ولی به دلیل تنبلی و بی‏حالی، یا خجالت و شرم یا به هر علت دیگر هرگز بر زبان نیاورید و به او نگویید كه دوستش دارید. او از كجا پی به علاقه‏مندی شما ببرد و به شما علاقه پیدا كند؟ كلید جلب محبت او، ابراز علاقه خودتان است. این نكته در دستورالعملهای اخلاقی آمده و حتی بابی جداگانه برای آن گشوده شده است.[3]

امام صادق علیه السلام فرمود:

«اذا اَحْبَبْتَ رَجُلاً فَأَخْبِرْهُ»[4]

اگر به كسی علاقه و محبت داشتی او را آگاه كن.

در روایت است كه مردی از مسجد گذر كرد در حالیكه امام باقر و امام صادق علیهما السلام نیز در مسجد نشسته بودند. یكی از اصحاب امام باقر علیه السلام گفت: به خدا قسم من این شخص را دوست می‏دارم. امام فرمود: پس به او خبر بده. چرا كه این خبردادن، هم مودّت و دوستی را پایدارتر می‏كند و هم در ایجاد الفت، خوب است.[5]

از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم نیز روایت است كه فرمود:

«اِذا اَحَبَّ اَحدُكم صاحِبَهُ اَوْ اَخاهُ فَلْیعْلِمْهُ»[6]

هر یك از شما دوست یا برادر دینی‏اش را دوست بدارد، پس به او اعلام كند.

ابراز عشق و علاقه در محیط خانواده، میان دو همسر، یا میان پدر و مادر نسبت به فرزندانشان کانون خانه را به بهشت تبدیل می‏كند. چه دوزخهای سوزانی كه معلول كمبود محبت و عاطفه فرزندان از جانب والدین است و حسرت شنیدنِ «عزیزم، دلبندم، تو را دوست دارم و ...» سالها بر دل كودكان می‏ماند و گرفتار عقده كمبود محبت می‏شوند.

ابراز دوستی و محبت، تنها به گفتن و لفظ نیست. گاهی احترام كردن، بوسیدن، نوازش كردن، هدیه و سوغات خریدن و این گونه حركات، نشانه عشق و دوستی است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

«اَحِبُّوا الصبیانَ وَ ارْحَمُوهمُ»[7]

كودكان را دوست بدارید و به آنان ترّحم و شفقت نمایید.

لطف و مهربانی به خردسالان، گواه عشق و محبت نسبت به آنهاست. و ترّحم، خود نشانه محبت داشتن به فرزندان است. در روایات بسیاری به بوسیدن فرزند توصیه شده و برای هر بوسیدن اولاد، درجه‏ای در بهشت منظور گشته است «مَنْ قَبَّلَ وَلَدَهُ كَتَبَ اللّه‏ُ لَهُ حَسَنَةً ...»[8]

در روایات متعددی هم به رعایت عدالت در بوسیدن و پرهیز از تبعیض در بوسیدن و ابراز محبت به فرزندان تأكید شده است.

---